“Αν εστιάσουμε αποκλειστικά και μόνο στο κομμάτι της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που υλοποιείται με τις εικονικές – ηλεκτρονικές τάξεις προφανώς θα υπάρχει εξοικονόμηση πόρων για τα το Πανεπιστήμιο σε αίθουσες και εκπαιδευτικό προσωπικό αλλά είναι αυτό το ζητούμενο, όταν το Πανεπιστήμιο αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό; Η όποια εξοικονόμηση πόρων αποτελεί αντικείμενο συζήτησης για κάποιους τύπους μεταπτυχιακών προγραμμάτων, κάποια ευρωπαϊκά προγράμματα, ή κάποια προγράμματα δια βίου μάθησης.”
Ο κ. Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης είναι Καθηγητής Γεωπληροφορικής στο Τμήμα Μηχανικών Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος. Ταυτόχρονα είναι και Πρόεδρος του Τμήματος.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με τον CEO του citycampus.gr Κωνσταντίνο Πολέμη και αποτελεί μέρος της δημοσιογραφικής έρευνας του citycampus.gr για την τηλεκπαίδευση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κ. Ευαγγελίδη, σας ευχαριστούμε για τη συμμετχοχή σας στην έρευνα. Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση, όπως προέκυψε και εφαρμόστηκε από την έναρξη της πανδημίας CoVid19 είναι μια αναγκαιότητα ή μια ευκαιρία και γιατί;
Και τα δύο. Είναι μια αναγκαιότητα διότι επέτρεψε τη συνέχιση της λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Είναι επίσης ευκαιρία να αξιοποιηθεί η εμπειρία της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για να γίνει πιο αποδοτική και ευέλικτη η εκπαιδευτική διαδικασία.
Πόσο εξοικειωμένος ήσασταν στην έναρξη της τηλεκπαίδευσης με τη συγκεκριμένη πρακτική;
Απόλυτα εξοικειωμένος διότι συμμετέχω στη διδασκαλία του μαθήματος “Συστήματα Τηλεκπαίδευσης” στο ΠΜΣ “Εφαρμοσμένη Πληροφορική” του ΔΙΠΑΕ, ενώ το 2015 συμμετείχα σε ένα Erasmus+ έργο στο οποίο προσφέρθηκαν μαθήματα με σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε ομάδες φοιτητών από διάφορες χώρες. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι σε ένα Σύστημα Τηλεκπαίδευσης περιλαμβάνεται ως λειτουργική δυνατότητα και η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση με τηλεσυνάντηση. Περιλαμβάνεται όμως και ένα μεγάλο πλήθος λειτουργιών με τα οποία η εκπαιδευτική κοινότητα στα ΑΕΙ είναι απόλυτα εξοικειωμένη εδώ και 15 χρόνια όπως, διάθεση εκπαιδευτικού περιεχομένου, υποβολή εργασιών και ανάδραση από τον διδάσκοντα, πίνακας ανακοινώσεων, συνεδρίες σε δωμάτια διαλόγου με κείμενο σε πραγματικό χρόνο, εξέταση με διαφόρους τύπους κουίζ, τράπεζα ερωτήσεων και πολλά άλλα. Το μόνο που έλειπε ήταν η εφαρμογή σύγχρονης τηλεκπαίδευσης σε επιχειρησιακό επίπεδο και οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν λόγω COVID έδωσαν την ευκαιρία για ένα crash test
Ποια πιστεύετε ότι ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν οι φοιτητές σας κατά την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;
Αν εξαιρέσω κάποια τεχνικά προβλήματα που συνάντησαν όλοι οι εμπλεκόμενοι (διδάσκοντες και εκπαιδευόμενοι) στην αρχή της διαδικασίας, κάτι αναμενόμενο και φυσιολογικό δηλαδή, δεν διακρίνω κάποια δυσκολία τεχνικής φύσεως. Όλα αυτά βέβαια θεωρώντας ως δεδομένο ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι διαθέτουν έστω μία έξυπνη συσκευή (π.χ. κινητό) και σύνδεση στο διαδίκτυο. Κατά τα άλλα, τα όποια προβλήματα αφορούν ζητήματα συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία, ζητήματα ταυτοποίησης χρηστών και αξιοπιστίας των εξετάσεων. Οι φοιτητές για παράδειγμα – όπως και οι διδάσκοντες- αισθάνονται ότι δεν βιώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία κάτω από «φυσιολογικές συνθήκες». Επίσης, είναι αρκετοί αυτοί που αισθάνονται ότι μπορεί να μην υπάρχει «δικαιοσύνη» όταν κάποιοι άλλοι προσποιούνται ότι παρακολουθούν τα μαθήματα ή επιχειρούν να «κλέψουν» στις εξετάσεις. Όλο αυτό συνδυάζεται και με τις αντικειμενικές δυσκολίες και τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αρκετά νοικοκυριά λόγω των υγειονομικών μέτρων. Επομένως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές αλλά και όλοι οι εμπλεκόμενοι επηρεάζουν περισσότερο την ψυχολογία τους και δεν έχουν να κάνουν με τεχνικά ζητήματα.
Το αντικείμενο διδασκαλίας σας υποθέτω πως απαιτεί αρκετή εργαστηριακή εξάσκηση. Πώς αντιμετωπίστηκε το θέμα αυτό κατά την τηλεκπαίδευση;
Όταν η εργαστηριακή εξάσκηση πραγματοποιείται με τη χρήση ανοικτών λογισμικών που δεν έχουν υψηλές απαιτήσεις σε υπολογιστικούς πόρους και εκτελούνται σε οποιαδήποτε πλατφόρμα τότε η σύγχρονη τηλεκπαίδευση κάνει πιο αποδοτική και ευέλικτη την εργαστηριακή εξάσκηση. Όταν όμως αφορά εξειδικευμένα λογισμικά, υψηλών απαιτήσεων που εκτελούνται σε ειδικά εργαστήρια, ή εξειδικευμένο υλικό ή εξοπλισμό τότε είναι αδύνατη η διεξαγωγή του εργαστηρίου με τηλεκπαίδευση. Θα σας δώσω δύο παραδείγματα. Υπάρχουν λογισμικά διαχείρισης χωρικών δεδομένων και εφαρμογές που εκτελούνται σε πλατφόρμα android επομένως είναι πιο εύκολο την ώρα της τηλεσυνάντησης ο φοιτητής να εξασκείται στον υπολογιστή του ή στην ταμπλέτα του ακριβώς όπως θα συνέβαινε αν ήταν στη νησίδα υπολογιστών του εργαστηρίου. Υπάρχουν όμως μαθήματα όπως αυτά της Γεωδαισίας το εργαστηριακό μέρος των οποίων απαιτείται να εκτελεστεί σε έναν σημαντικό βαθμό στο πεδίο. Είναι αδύνατο να εκπαιδευτεί κάποιος στη χρήση ενός Συστήματος μη επανδρωμένου αεροσκάφους (ΣΜηΕΑ) με τηλεσυνάντηση. Σε ό,τι με αφορά τα εργαστηριακά μου μαθήματά εξ ολοκλήρου κάνουν χρήση ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοικτού κώδικα και η τηλεκπαίδευση δεν επηρεάζει τη διδασκαλία τους, αλλά το αντίθετο, την εξυπηρετεί.
Η αλληλεπίδρασή σας με τους φοιτητές μέχρι ποιο βαθμό επηρεάστηκε;
Σε πολύ υψηλό βαθμό. Είναι προφανές ότι δεν υφίσταται αλληλεπίδραση όταν οι κάμερες είναι κλειστές κάτι το οποίο συνήθως συμβαίνει στις διαλέξεις θεωρίας όταν οι συμμετέχοντες είναι πολλοί για προφανείς λόγους εξοικονόμησης πόρων. Έχει παρατηρηθεί, έπειτα από δύο εξάμηνα σχεδόν σύγχρονης τηλεκπαίδευσης ότι το ίδιο διδακτικό υλικό που στην αίθουσα επαρκούσε για την κάλυψη ενός αριθμού διδακτικών ωρών τώρα να μην επαρκεί και να απαιτείται πρόσθετο υλικό. Η διαφορά αυτή προφανώς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα έλλειμμα αλληλεπίδρασης και σε μια αύξηση του ποσοστού παθητικής συμμετοχής.
Θεωρείτε πως ο τρόπος εξ αποστάσεως εξέτασης των φοιτητών είχε τρωτά σημεία; Μπορείτε να μας κατονομάσετε μερικά;
Σαφέστατα. Ακόμη και η δια ζώσης εξέταση έχει τρωτά σημεία. Πόσο μάλλον η εξ αποστάσεως. Ανά πάσα στιγμή ο εξεταζόμενος μπορεί να επικαλεστεί αστοχία του υλικού (π.χ. έσβησε ο υπολογιστής, ή διακόπηκε η σύνδεση) και στη συνέχεια να «απαιτήσει» επανεξέταση επικαλούμενος τεχνικούς λόγους. Επίσης, ακόμη και αν ελέγχεται απόλυτα ο υπολογιστής του εξεταζόμενου (π.χ. safe exams browser) σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ελεγχθεί το φυσικό περιβάλλον γύρω του και η ενδεχόμενη παροχή βοήθειας από τρίτους.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση αποτελεί μια ευκαιρία για εξοικονόμηση οικονομικών πόρων στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο; Ποια είναι η άποψή σας για την οικονομική παράμετρο της τηλεκπαίδευσης;
Οποιαδήποτε διαδικασία μετέβη στον παγκόσμιο ιστό στα Ελληνικά Πανεπιστήμια οδήγησε σε εξοικονόμηση πόρων. Για παράδειγμα η ηλεκτρονική γραμματεία (egram) έχει μειώσει σημαντικά τον διοικητικό φόρτο. Ή το σύστημα epresence που χρησιμοποιείται για συνεδριάσεις πιστοποιημένων χρηστών, ή το σύστημα ΑΠΕΛΛΑ που χρησιμοποιείται για τις διαδικασίες εκλογής-εξέλιξης μελών ΔΕΠ. Αν εστιάσουμε αποκλειστικά και μόνο στο κομμάτι της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που υλοποιείται με τις εικονικές – ηλεκτρονικές τάξεις προφανώς θα υπάρχει εξοικονόμηση πόρων για τα το Πανεπιστήμιο σε αίθουσες και εκπαιδευτικό προσωπικό αλλά είναι αυτό το ζητούμενο, όταν το Πανεπιστήμιο αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό; Η όποια εξοικονόμηση πόρων αποτελεί αντικείμενο συζήτησης για κάποιους τύπους μεταπτυχιακών προγραμμάτων, κάποια ευρωπαϊκά προγράμματα, ή κάποια προγράμματα δια βίου μάθησης.
Προσωπικά προτιμάτε τηλεκπαίδευση ή δια ζώσης εκπαίδευση και γιατί;
Σε μια ολιγομελή ομάδα φοιτητών και σε ένα εξειδικευμένο μάθημα επιλογής μεγάλου εξαμήνου, όπου το ζητούμενο είναι η αποδοτικότερη και πιο ευέλικτη συνεργασία η σύγχρονη τηλεκπαίδευση είναι ένα πολύ δυνατό εργαλείο. Η δια ζώσης εκπαίδευση είναι εξαιρετικά σημαντική και αναντικατάστατη όταν πρόκειται για μαθήματα γενικής υποδομής με μεγάλο ακροατήριο. Επομένως τάσσομαι υπέρ ενός υβριδικού μοντέλου και υπέρ μιας ακαδημαϊκής ελευθερίας του διδάσκοντα να αξιοποιήσει τη σύγχρονη τηλεκπαίδευση εάν αυτή καθιστά το έργο του αποδοτικότερο.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση είναι ένας θεσμός που ήρθε για να μείνει μόνιμα έστω σε κάποια έκταση αν όχι συνολικά; Ποια είναι η άποψή σας στο ζήτημα;
Όπως ανέφερα και προηγουμένως η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση είναι εδραιωμένη στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και αποτελεί μια κρίσιμη λειτουργική μονάδα σε κάθε ακαδημαϊκό ίδρυμα. Η επιπλέον δυνατότητα της εικονικής τάξης σε πραγματικό χρόνο, έπειτα από την εμπειρία που βιώσαμε λόγω COVID εκτιμώ ότι μελλοντικά θα μπορεί να αξιοποιηθεί. Για παράδειγμα σε μια εξαιρετική περίπτωση αδυναμίας του διδάσκοντα είναι πιθανό να μπορεί να προσφερθεί περιστασιακά σύγχρονη τηλεκπαίδευση. Ή στην περίπτωση μιας μικρής ομάδας φοιτητών στο πλαίσιο κάποιου μαθήματος είναι πιθανό να υπάρξει κάποια συνεδρία με εξ αποστάσεως σύγχρονη τηλεκπαίδευση. Ή ακόμη στην περίπτωση αδυναμίας πρόσβασης ενός φοιτητή στο ίδρυμα να μπορεί να προσεγγίσει μια διάλεξη που θα προσφέρεται διαδικτυακά καθώς πλέον σε αρκετά τμήματα έχουν διαμορφωθεί τάξεις με δυνατότητες τηλεκπαίδευσης. Για όλα τα παραπάνω όμως θα πρέπει να υπάρξει ένα θεσμικό πλαίσιο, καθώς η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξ όσων γνωρίζω, δεν προβλέπεται για τον α’ κύκλο σπουδών (προπτυχιακά προγράμματα) και προσφέρεται κάτω από πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές για ένα ποσοστό διαλέξεων στον β’ κύκλο σπουδών (μεταπτυχιακά προγράμματα).
Κ. Ευαγγελίδη, σας ευχαριστούμε θερμά!
Και εγώ σας ευχαριστώ!
