Τέχνη από… αλγόριθμο
της Ευρυδίκης Μπακαλίδου
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει κάνει πραγματικότητα πράγματα που ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Οι επιδράσεις της τεχνολογίας είναι εμφανείς στην καθημερινότητά μας. Συνήθως τα επιτεύγματά της δημιουργούνται με σκοπό να βοηθήσουν τον άνθρωπο. Όμως υπάρχει μία διακριτή διαφορά που πάντοτε διαχώριζε τον άνθρωπο από ένα τεχνολογικό δημιούργημα κι αυτό δεν είναι άλλο από την φαντασία του. Ένας, ίσως απροσδόκητος τομέας στον οποίο έχει αρχίσει να επεκτείνεται η τεχνολογία είναι αυτός της τέχνης και πιο συγκεκριμένα, έχει αρχίσει να δημιουργείται τέχνη με χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Δηλαδή πίνακες ζωγραφικής, μουσικά κομμάτια και άλλα.
Αυτή η νέα πραγματικότητα δεν μπορεί να μη γεννά ερωτήματα. Το ερώτημα που περνάει από το μυαλό όλων είναι αν όντως η τέχνη αυτή μπορεί να θεωρηθεί τέχνη, με την έννοια που την έχουμε στο μυαλό μας μέχρι σήμερα.
Για να δημιουργηθεί ένα τέτοιου είδους έργο τέχνης χρησιμοποιείται ένας αλγόριθμος που λειτουργεί εν μέρει σαν ανθρώπινος εγκέφαλος. Πιο συγκεκριμένα, κατεβάζει ιδέες και στη συνέχεια τις αξιολογεί. Διαθέτει τις κατάλληλες πληροφορίες έτσι ώστε να μη υπάρξει η περίπτωση αντιγραφής κάποιου γνωστού πίνακα. Πρόσφατα πουλήθηκε σε δημοπρασία, έναντι του ποσού των 432.000 δολαρίων, ο πρώτος πίνακας που δημιουργήθηκε από έναν αλγόριθμο.
Ο πίνακας ήταν ένα Πορτραίτο του Έντμοντ Μπελαμί. Αν παρατηρήσει κάποιος τον πίνακα αυτόν, θα καταλάβει αμέσως ότι δεν είναι ευδιάκριτο το πρόσωπο που εικονίζεται, δηλαδή οι λεπτομέρειες στο πρόσωπο του εικονιζόμενου άντρα είναι θαμπές. Σε αυτό το σημείο θα έπρεπε να επισημανθεί ότι ο Μπελαμί δεν υπάρχει, αποτελεί ένα προϊόν φαντασίας. Ο αλγόριθμος αφού συνέκρινε μια πληθώρα εικόνων από διάφορα καλλιτεχνικά κινήματα, δημιούργησε αυτό το πορτρέτο.
Άλλο ένα θέμα που προκύπτει αφορά στο ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει εκατό ίδια πιστά αντίγραφα ενός πίνακα ζωγραφικής,ένας πραγματικός ζωγράφος όμως δε θα μπορέσει να σχεδιάσει για δεύτερη φορά τον ίδιο πίνακα, κάτι που προσδίδει στο φυσικό έργο την έννοια της μοναδικότητας. Ο άνθρωπος επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από τις εμπειρίες που έχει βιώσει, από τους εξωτερικούς παράγοντες και το πιο βασικό, από τα συναισθήματά του. Ακόμα, ο χρόνος που μεσολαβεί για να τελειώσει ένα έργο τέχνης, ό,τι κι αν είναι αυτό, διαφέρει μεταξύ λογισμικού και ανθρώπου, καθώς στην τελευταία περίπτωση θα μεσολαβήσουν πιθανές διορθώσεις. Ένας άνθρωπος, προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο του, θα χρειαστεί εβδομάδες, ακόμα και μήνες, ενώ το λογισμικό μόλις μερικά λεπτά. Και μόλις ολοκληρωθεί το έργο, στην περίπτωση του ανθρώπου θα έχουμε κάτι που ίσως πηγάζει από την φαντασία του ή απεικονίζει κάποιο τοπίο που έχει δει, ενώ αντίθετα στην περίπτωση του υπολογιστή θα έχουμε ένα έργο με καθοδήγηση από έναν αλγόριθμο.
Αλλά και στον τομέα της μουσικής έχουν αναπτυχθεί λογισμικά για την παραγωγή της. Συγκεκριμένα, υπάρχει εφαρμογή που συνθέτει ένα μουσικό κομμάτι ανάλογα με την χρήση για την οποία προορίζεται. Η background μουσική που παράγεται ανάλογα με τη διάθεσή μας και βρίσκεται ένα μόνο κλικ μακριά είναι ένα παράδειγμα. Εκτός όμως από αυτές τις εφαρμογές, υπάρχουν και άλλες που εξετάζουν μέσω αλγορίθμου τον τρόπο με τον οποίο το μουσικό υλικό πωλείται και καταναλώνεται. Γνωστές εταιρίες όπως η Apple και η Spotify στηρίζονται στα δεδομένα χρηστών για να κάνουν τους καταναλωτές να ακούν περισσότερο τη μουσική των εφαρμογών τους ή για να προωθούν τα κατάλληλα τραγούδια στους χρήστες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους.
Καθώς τα χρόνια περνούν η τέχνη αλλάζει. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα είναι ποτέ όπως ήταν παλιά. Και αυτό, γιατί ο ρομαντισμός και η τραγωδία που αποτελούσαν βασική έμπνευση για τους καλλιτέχνες τα παλαιότερα χρόνια δεν υπάρχει πια. Ο έρωτας όπως και η τέχνη δεν μπορεί να γίνουν βίωμα του αλγορίθμου. Δυστυχώς δε μπορούμε να γνωρίζουμε εάν σε μερικά χρόνια θα υπάρχουν μουσεία των οποίων τα εκθέματα θα αποτελούν προϊόντα της τεχνητής νοημοσύνης ή ακόμα και νέα καλλιτεχνικά κινήματα βάσει αυτής, ούτε κι αν τα έργα αυτά που θα έχουν δημιουργηθεί χωρίς κόπο και προσπάθεια θα θεωρούνται έργα τέχνης.
