Νότης Μαυρουδής: Μια συνέντευξη με ξεχωριστά μηνύματα

των Κωνσταντίνου Πολέμη και Μυρτώς Υφαντή

Το Citycampus είχε την τιμή να συναντήσει το μεγάλο Έλληνα συνθέτη, Νότη Μαυρουδή.
Το νέο του έργο «Άγρυπνο φεγγάρι», η ξεχασμένη στην ντουλάπα παλιά κιθάρα, η δύναμη της μουσικής, η αφοσίωση που πρέπει να έχει κανείς σε όσα οραματίζεται… Μια ξεχωριστή συνέντευξη με ξεχωριστά μηνύματα που μας αφορούν όλους.

«Η μουσική είναι μια άυλη τέχνη που ξεκινάει «απ’ την ψυχή, ως την ψυχή», από την οποία ο άνθρωπος, σε όλες τις ηλικίες, μέχρι το βαθύ γήρας του, αντλεί πνευματικούς και ψυχαγωγικούς χυμούς, ευχαρίστηση και ουσία.»

-Κύριε Μαυρουδή, σας ευχαριστούμε θερμά για την τιμή που μας κάνετε να μας παραχωρήσετε αυτή τη συνέντευξη. Είμαστε βέβαιοι πως το κοινό μας θα χαρεί πολύ, αλλά και θα εμπνευστεί από εσάς. Έχετε κατορθώσει τόσα στη ζωή σας, έχοντας προσανατολιστεί από πολύ μικρή ηλικία σε αυτό με το οποίο θέλατε να καταπιαστείτε. Πώς ήρθε αυτή η έγκαιρη συνειδητοποίηση και η μετέπειτα προσήλωση στον στόχο;

Νότης Μαυρουδής: Δεν έγιναν από την αρχή. Το ένα έφερε το άλλο. Ξεκίνησε με μια κιθάρα παλιά που υπήρχε ξεχασμένη σε μια ντουλάπα. Η μάνα με έγραψε στο Ωδείο της γειτονιάς και έπεσα σε καλή δασκάλα, τη Λίζα Ζώη. Εκείνη, μετά από λίγο, με πηγαίνει στον Δημήτρη Φάμπα. Παίζουν σπουδαίο ρόλο αυτά. Ξαφνικά, η ενασχόληση με σοβαρό ρεπερτόριο κλασικής κιθάρας με έβαλε σε ένα μουσικό κλίμα πρωτόγνωρο και συναρπαστικό. Παράλληλα, το οικογενειακό περιβάλλον με ώθησε προς το βιβλίο και άλλες εξωσχολικές γνώσεις. Από νωρίς αντιλήφθηκα πως η μουσική, δίχως άλλες παράλληλες εικόνες της ζωής, είναι στείρα…

-Συναντήσατε εμπόδια στην πορεία σας; Κι αν ναι, ποιο ήταν το «όπλο» σας απέναντί τους;

Νότης Μαυρουδής: Δεν υπάρχει δρόμος δίχως εμπόδια και κακοτράχαλες πορείες. Ιδιαίτερα όταν μπαίνεις στον χώρο του επαγγελματισμού, εκεί συνειδητοποιείς πως βρίσκεσαι αντιμέτωπος με έναν αθέμιτο ανταγωνισμό που πολλές φορές μετατρέπεται σε κανονικό πρωταθλητισμό! Στα πρώτα χρόνια της εποχής της αθωότητας, ήμουν κλεισμένος στο δωμάτιό μου μελετώντας κιθάρα. Έξω η ζωή έτρεχε… Κάποια στιγμή, στα 17 μου, χρειάστηκε να αναλάβω την πρώτη εργασιακή μου υποχρέωση, να παίζω σε μπουάτ της Πλάκας (Συμπόσιο). Εκεί, ένα βράδυ, η γνωριμία μου με τον Αλέξανδρο Πατσιφά άλλαξε τα πάντα. Με εισήγαγε στη δισκογραφία!

-Τι είναι αυτό που θεωρείτε ως σημαντικότερο σταθμό στην καριέρα σας;

Νότης Μαυρουδής: Ακριβώς αυτό! Η δισκογραφία με τον κόσμο της. Παραγωγή, ηχολήπτες, χειρισμός των μικροφώνων, συνεργασίες με τραγουδιστές-τραγουδίστριες, συναυλίες, σύνδεση με μουσικούς του τραγουδιού, αλλά και της λόγιας μουσικής κουλτούρας, από τους οποίους πήρα πολλές εμπειρίες, οι οποίες μου χρειάστηκαν στην όλη πορεία μου. Θα σας τονίσω πως από νωρίς είμαι διχασμένος, μοιρασμένος σε δύο μουσικά μέρη: από τη μια η κλασική κιθαριστική σκέψη και, από την άλλη, η αναμέτρηση με την τέχνη του ελληνικού τραγουδιού, η προσπάθεια εμβάθυνσης στην πολυσύνθετη ιστορία του και στην αναζήτηση της βαθύτερης ουσίας του, στο καλλιτεχνικό και σημαντικό του βάθος.

-Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για το πιο πρόσφατο έργο σας, το «Άγρυπνο φεγγάρι».

Νότης Μαυρουδής: Όταν αναφέρομαι στο «βάθος», εννοώ ένα τέτοιο παράδειγμα, όπως το αισθητικό βάθος των τραγουδιών στο «Άγρυπνο φεγγάρι». Πρόκειται για ένα μουσικό υλικό, το οποίο επικοινωνεί με τον ποιητικό λόγο των Πολυδούρη, Βιζυηνού, Καρυωτάκη, Λαπαθιώτη, Σαραντάρη, Σεφέρη, Βάρναλη, προσπαθώντας να φέρει στο φως τη μουσική που ενυπάρχει μέσα και πίσω από τις λέξεις. Αντιλαμβάνεστε πως «περπάτησα» πάνω σε μια κλωστή, ακροβατώντας πάνω στις λεπτές ισορροπίες του ποιητικού λόγου μιας άλλης εποχής, ενίοτε με άλλη χρήση της γλώσσας, στις διαχρονικές ευαισθησίες πνευματικών και συναισθηματικών ανθρώπων που καταγράφουν την τρυφερότητα, τον πόνο για την υπαρξιακή μοναξιά, τη θλίψη της απώλειας κι όχι μόνο του έρωτα, την αδυναμία να αλλάξεις τον κόσμο… Είναι ένας καλοστημένος δίσκος, για τον οποίο είμαι πολύ ευχαριστημένος. Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να τον ακούσουν, θα τον βρουν στον Ιανό. Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι εξαιρετικοί: Μάλαμας, Θηβαίος, Α. Ιωαννίδης, Βενετσάνου, Τσαϊρέλη, Θωίδου.

«Οι μελοποιήσεις των ποιημάτων άνοιξαν τις πύλες μιας γλωσσικής… απελευθέρωσης.»

-Θεωρείτε πως όταν η ποίηση μελοποιείται έχει μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό;

Νότης Μαυρουδής: Θα ήθελα να συνεχίζεται και σήμερα αυτή η ελληνική παράδοση της μελοποιημένης ποίησης, παρ’ όλες τις αλλαγές που επέφερε η κρίση κι όχι μόνο, στη δισκογραφία. Όπως γνωρίζετε, το ελληνικό τραγούδι έχει την ιδιαιτερότητα να επικοινωνεί και με τους ποιητές. Ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις έβαλαν για τα καλά τα θεμέλια από τη δεκαετία του 1950 και έμελλε αυτό να σηματοδοτήσει ολόκληρη κουλτούρα, η οποία καθόρισε και επηρέασε κατά πολύ τον ελληνικό πολιτισμό και τον πολλές φορές αλλοπρόσαλλο χαρακτήρα του. Οι γενιές από τότε άρχισαν να τραγουδούν τον ποιητικό λόγο του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Λειβαδίτη, κ.ά. Οι μελοποιήσεις των ποιημάτων άνοιξαν τις πύλες μιας τέτοιας γλωσσικής… απελευθέρωσης.

-Έχετε δηλώσει ότι η συγγραφή ενός βιβλίου είναι σαν τη σύνθεση ενός μουσικού έργου. Έχοντας καταπιαστεί τόσο επιτυχημένα και με τα δύο, πότε πιστεύετε ότι οι άνθρωποι επιλέγουν να εκφραστούν με νότες και πότε με λέξεις;

Νότης Μαυρουδής: Επιμένω στην άποψή μου και ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνετε να την παρουσιάσω. Τόσο ο συνθέτης- δημιουργός, όσο και ο συγγραφέας, έχουν ανάγκη τα βασικά υλικά. Το ένα από αυτά είναι το θέμα, με βάση το οποίο θα αναπτυχθεί η φαντασία, η ανάγκη να καταθέσεις ιδέες και αποθέματα γνώσεων, καλλιέργεια πνεύματος και ψυχής. Τα εκφραστικά μέσα που θα χρησιμοποιήσουν είναι, βέβαια, διαφορετικά. Ο συγγραφέας διαθέτει λέξεις, ο μουσικός διαθέτει ήχους, νότες. Και οι δυο θα πρέπει να αναπτύξουν παράλληλες λογικές (ή έστω… παραλογισμούς). Και οι δυο οφείλουν να οδηγήσουν το θέμα τους σε μονοπάτια, τα οποία θα κρατήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ή του ακροατή, στο έπακρο. Είναι υποχρεωμένοι να δημιουργήσουν πλοκή, σενάριο με εξέλιξη, να ολοκληρώσουν το έργο τους λαμβάνοντας υπόψη τον χρόνο, αλλά και τον γνωστικό, συναισθηματικό, ηθικό και ιδεολογικό τους πλαίσιο που θα συνθέτει και θα υπηρετεί το περιεχόμενο. Θα διαπιστώσετε πολλά κοινά στοιχεία και παράλληλες λειτουργίες των δημιουργών των δυο αυτών τεχνών.
Μια άλλη παράλληλη τέχνη είναι το θέατρο. Όπως ο μουσικός (κιθαριστής), έτσι και ο ηθοποιός, θα πρέπει να ερμηνεύσει κάποιον ρόλο. Το κάθε μουσικό έργο στοχεύει στην ερμηνεία κάποιου ρόλου, κάποιου εμπνευσμένου μοτίβου, μιας κεντρικής σκέψης, ενός θέματος. Η ερμηνεία μεταξύ των δυο τεχνών έχει πολλά κοινά στοιχεία.

«Η έμφυτη ευαισθησία, αντιληπτικότητα και αθωότητα των παιδιών κάνει ώστε κάθε μουσική, που σέβεται την οντότητά τους, να εισχωρεί στο πνεύμα και την ψυχή τους.»

-«Τραγούδι λέω δυνατά να ακούσουν όλα τα παιδιά…». Ο Παλιάτσος. Ένα έργο σας που παραμένει διαχρονικό και ανεξίτηλο. Τι συμβαίνει όταν τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη μουσική;

Νότης Μαυρουδής: Η μουσική είναι διαδραστική τέχνη και συγχρόνως ψυχαγωγική (ακόμα και διασκεδαστική)• η έμφυτη ευαισθησία, αντιληπτικότητα και αθωότητα των παιδιών κάνει ώστε κάθε μουσική, που σέβεται την οντότητά τους, να εισχωρεί στο πνεύμα και την ψυχή τους. Έχω στο ρεπερτόριό μου πέντε δίσκους με παιδικές χορωδίες και έχω ειδικευθεί κατά κάποιον τρόπο στην «παιδική ηλικία». Δηλαδή, γυρίζω πολύ πίσω το προσωπικό ρολόι του χρόνου. Νιώθω το τι τύπο μουσικής θα ήθελε ένα παιδί. Εάν διασώσεις κι απαλλάξεις τα μικρά παιδιά από τις μικρομέγαλες «προτιμήσεις» του περιβάλλοντός τους, από τα ηλίθια καθημερινά τηλεοπτικά προγράμματα, τα οποία τα… αποκοιμίζουν, η καλή μουσική, το καλό τραγούδι, θα μπορούσε να είναι και χρήσιμος σύντροφος.
Σήμερα, τα περισσότερα παιδιά που συναντάμε στα Ωδεία (και όχι μόνο), πάσχουν από την τηλεοπτική-ιντερνετική πραγματικότητα που τους επιβάλλεται με μοντέλα και τραγούδια τα οποία είναι έξω και πέρα από τις πολιτιστικές, αισθητικές, ψυχαγωγικές τους ανάγκες. Κοινώς, ο οικογενειακός παράγοντας, παίζει σπουδαίο ρόλο στήριξης πάνω σε ένα θέμα το οποίο, το παιδί, ως ενήλικας, θα το βρει μπροστά του…

-Η μουσική αποτελεί καταφύγιο, όπλο ή αναλγητικό για τον άνθρωπο;

Νότης Μαυρουδής: Η ερώτησή σας απαντά από μόνη της και στους τρεις ορισμούς. Δεν θα έβαζα διαζευκτικό μεταξύ των λέξεων. Η μουσική είναι μια άυλη τέχνη που ξεκινάει «απ’ την ψυχή, ως την ψυχή», από την οποία ο άνθρωπος, σε όλες τις ηλικίες, μέχρι το βαθύ γήρας του, αντλεί πνευματικούς και ψυχαγωγικούς χυμούς, ευχαρίστηση και ουσία, αρκεί να του δοθούν οι ευκαιρίες ακουσμάτων για να επιλέγει.

«Η έμπνευση είναι μια σχεδόν… μεταφυσική λειτουργία, η οποία σκεπάζεται από πολλά και θολά σύννεφα, ακόμα και στην πολυθρόνα του πιο ικανού ψυχαναλυτή.»

-Ποια είναι η δική σας πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία συγκεκριμένα, αλλά και για τη ζωή γενικότερα;

Νότης Μαυρουδής: Τι να σας πω; Βάζετε θέματα στα οποία οι απαντήσεις είναι σύνθετες και, στην ηλικία που βρίσκομαι, έχουν και φιλοσοφικό βάθος… Την «πηγή έμπνευσης» δεν την βρίσκουμε σαν κάτι που τυχαία βρήκαμε στη θάλασσα, ούτε σαν κάτι που έπεσε από τον ουρανό. Η «πηγή» αυτή διαμορφώνεται από το μηδέν της ύπαρξης και αποθηκεύεται από τις εμπειρίες, τις σκέψεις, την εξάσκηση της φαντασίας του καθενός, τις γνώσεις, τις επαφές με το εγγύς ή ευρύτερο περιβάλλον, με την κοινωνική συνείδηση, με την αυτογνωσία, με τόσα άλλα ορατά ή αόρατα τα οποία μας γειώνουν και μας οριοθετούν. Η έμπνευση, έχει να κάνει με κάτι που ενυπάρχει μέσα μας, αρκεί να δοθεί μια ευκαιρία εξωτερίκευσης.
Προσοχή: δεν είναι μια απλή διαδικασία και δεν θα την συναντήσετε έξω από εσάς. Υπάρχει μέσα μας, ριζωμένη, καταχωνιασμένη, ενδεχομένως μέσα σε κλειστά κουτάκια, συμπληρωματικά στοιχεία που βρίσκονται ίσως σε ένα alter ego, το οποίο είναι δύσκολο να αποκαλύψουμε… Η έμπνευση είναι μια σχεδόν… μεταφυσική λειτουργία, η οποία σκεπάζεται από πολλά και θολά σύννεφα, ακόμα και στην πολυθρόνα του πιο ικανού ψυχαναλυτή.
Μια αίσθηση απαραίτητη, που θα συμβάλει να δημιουργηθεί έμπνευση, είναι οι λεπτές γραμμές της προσωπικής καλλιέργειας των αισθήσεων. Την «καλλιέργεια» δεν την εννοώ ως αναγκαστική σχολική κι εκπαιδευτική «μόρφωση», αλλά ως ευαισθησία και γνώση που εκφράζει τις αναγκαίες συμπεριφορές της καθημερινότητας μέσα στην κοινωνία. Θα είναι αναγκαίο να ταχθούμε από νωρίς μεταξύ κοινωνικού και ηθικού άδικου και δίκαιου, αδύναμου και δυνατού, σκληρού και ήπιου, μεταξύ κακού και καλού… Έχω την ανάγκη να γίνονται αντιληπτά αυτά τα απτά παραδείγματά μου από τους αναγνώστες σας…

«Αποκλείω οι πνευματικές ικανότητες των νέων να είναι κατώτερες από εκείνες της δικής μου γενιάς.»

-Τι έχετε να συμβουλέψετε τους νέους, όσον αφορά την παρουσία της μουσικής στη ζωή τους, αλλά και την επίτευξη των στόχων τους;

Νότης Μαυρουδής: Από παλιά, όσες φορές επιχείρησα να «συμβουλέψω» τους νέους, καταλάβαινα πως τους έλεγα «αέρα κοπανιστό»! Δεν θα συμβουλεύσω τώρα. Το μόνο που έχω να καταθέσω είναι η ζωή και η πορεία μου. Απλώς, θεωρώ πως οι «νέοι», οι οποίοι από πάντα δέχονταν χαρακτηρισμούς του στιλ «είναι αδιάφοροι» κι «αντιπνευματικοί», φτιάχνουν καθημερινά έναν δικό τους εσωτερικό και περιβάλλοντα χώρο, τους επικοινωνιακούς τους κώδικες, ακόμα και δική τους γλώσσα, δημιουργούν μια ιντερνετική, ψηφιακή, σύγχρονη σκέψη και οικοδομούν ένα άλλο όραμα, νομίζω καλύτερο, για τον κόσμο. Με όλα όσα διατίθενται στην εποχή μας, αποκλείω οι πνευματικές τους ικανότητες, να είναι κατώτερες από εκείνες της δικής μου γενιάς.
Έτσι, το μόνο που μένει να τους υποδείξω ταπεινά, είναι η σκληρή δουλειά και η αφοσίωση σε ό,τι καταπιάνονται και σε ό,τι οραματίζονται, διαφορετικά, θα τους φάει η μαρμάγκα…

Κ. Μαυρουδή, σας ευχαριστούμε θερμά για την ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε μαζί σας και σας εκφράζουμε το θαυμασμό της ομάδας μας για το συνολικό σας έργο!

 



Αν επιθυμείς να διεκδικήσεις υποτροφίες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ο Οδηγός Υποτροφιών του citycampus που μόλις κυκλοφόρησε σου προσφέρει ό,τι χρειάζεσαι!

Θέλεις να ενημερώνεσαι έγκυρα και κυρίως έγκαιρα με το πάτημα ενός κουμπιού; Κατέβασε την εφαρμογή μας από το Playstore (citycampus.gr) και διάβασε όλα τα νέα άρθρα εύκολα και γρήγορα!