Παρίσι: Θα αφήσουμε την τρομοκρατία να μας νικήσει;
Των Αναστασίας Ζωγοπούλου, Ελίζας Σακκά και Νικόλ Τσέλλου*
Στις 13 Νοεμβρίου 2015, 6 σημεία του Παρισιού αιματοκυλίστηκαν από εξτρεμιστές ισλαμιστές. Εκατόν εικοσιοκτώ νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες ο απολογισμός της τρομακτικής εκείνης νύχτας. Ήταν όμως μόνο αυτό; Πώς άλλαξε η ζωή των κατοίκων – και δη των φοιτητών του Παρισιού;
Οι Έλληνες που βρίσκονταν στο Παρίσι εκείνες τις δύσκολες ώρες μας μεταφέρουν την εμπειρία τους, το φόβο που βίωσαν, καθώς και την κατάσταση που επικρατεί τώρα. Οι νέοι στην Ελλάδα εμφανίζονται διστακτικοί πλέον να μεταβούν στο εξωτερικό για σπουδές κι αυτό δεν αφορά μόνο τη Γαλλία. Πρόκειται για μία μόνιμη κατάσταση ή για ένα παροδικό φαινόμενο απόρροια των πρόσφατων γεγονότων;
Φόβος. Μία από τις λέξεις που επαναλαμβάνεται αδιάκοπα από κάθε στόμα, από κάθε τηλεόραση, από κάθε είδους μέσο μαζικής ενημέρωσης, τις μέρες που ακολούθησαν το αιματοκύλισμα στη Γαλλία. Μία λέξη με ειδικό βάρος, μία λέξη που έχει την τρομακτική ικανότητα να πλανάται, στην αρχή πάνω από μία συγκεκριμένη πόλη και στη συνέχεια πάνω από κάθε σχεδόν μέρος της Ευρώπης, να διαδίδεται ακαριαία και να διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό. Κι ενώ λοιπόν το καθεστώς του τρόμου γενικεύεται, αξίζει πιστεύω να αναρωτηθούμε, αν όντως είναι λυσιτελές να αφήσουμε τον φόβο να κυριαρχήσει. Και για να είμαστε ρεαλιστές, αν είναι εφικτό να μην αφήσουμε τον φόβο να κυριαρχήσει.
Το χτύπημα στο Παρίσι μετέβαλε κατά πολύ τα δεδομένα της Ευρώπης. Οι χώρες έλαβαν άμεσα μέτρα προκειμένου να προλάβουν μια ενδεχόμενη νέα τρομοκρατική επίθεση. Στη χώρα μας αυτό έγινε αντιληπτό κατά βάση στα αεροδρόμια με πιο ενδελεχείς ελέγχους. Για την πόλη του φωτός όμως τα πράγματα από το επόμενο κιόλας πρωινό ήταν διαφορετικά. “Όταν ξυπνάς σε μια πόλη άδεια, μουδιασμένη, γεμάτη αστυνομία και με κλειστά όλα τα κεντρικά της σημεία, ξέρεις πώς τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο”, αφηγείται η Η.Κ., φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης. “Πλέον για να μπεις στο πανεπιστήμιο περνάς από έλεγχο, η φοιτητική σου ταυτότητα είναι απαραίτητη, ενώ στην είσοδο ελέγχονται και όλες οι τσάντες”, συνεχίζει. Το Παρίσι προσπαθεί σιγά σιγά να ξαναβρεί τους ρυθμούς του σε μια πραγματικότητα που μόνο φωτεινή δεν είναι πλέον. Η έντονη παρουσία του στρατού και της αστυνομίας φροντίζει άθελά της να υπογραμμίσει μια αιωρούμενη αίσθηση απειλής.
Έχοντας και οι ίδιες ζήσει από κοντά, ως φοιτήτριες της Σορβόννης, τις ημέρες μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία του Charlie Hebdo, αναγνωρίζουμε πως η ζωή σε ένα περιβάλλον που κατακλύζεται από αστυνομία, σειρήνες και περιπολίες διογκώνει ακόμη περισσότερο το αίσθημα ανασφάλειας, διαχέει τον φόβο και φυσικά αλλοιώνει την εικόνα που όλοι έχουμε για την ευρωπαϊκή μητρόπολη.
Κι αν κατάφερε να προκαλέσει τέτοιο χάος μία ιδιαιτέρως στοχευμένη επίθεση, μπορεί να αναλογιστεί κανείς το πλήγμα που επιφέρει στην καθημερινότητα των Γάλλων το πρόσφατο τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα της 13ης Νοεμβρίου. Η επικοινωνία μας με Έλληνες φοιτητές που ζουν σήμερα στο Παρίσι επιβεβαιώνει όλα τα τρομολαγνικά σχόλια που αναπαράχθηκαν από τα μέσα, τις μέρες που ακολούθησαν. Περιγράφουν πώς είναι έναν χρόνο μετά, να επικρατεί και πάλι στο Παρίσι η ίδια ανασφάλεια, να υπάρχει ο φόβος ακόμα και για τις πιο μικρές μετακινήσεις, να διακόπτεται συνεχώς η κυκλοφορία του μετρό για την εξερεύνηση ύποπτων πακέτων. Περιγράφουν μία ζωή δηλαδή στην οποία δεσπόζει η ανησυχία“.
Η κατάσταση, ωστόσο, φαίνεται να είναι διαφορετική για τους κατοίκους του Λονδίνου. Η βρετανική πόλη, έχοντας ζήσει την τραγωδία της τρομοκρατίας ακριβώς δέκα χρόνια πριν, δείχνει πιο έμπειρη και έτοιμη να αντεπεξέλθει σε τυχόν νέο χτύπημα. Μεταπτυχιακός φοιτητής στο Λονδίνο λέει πως εκτός από τον φόβο που ένιωσαν οι κάτοικοι ακούγοντας το συμβάν και τις μνήμες που ξύπνησαν, δεν υπάρχει κάποια διαφορά στην καθημερινότητά τους. Η αστυνομοκρατία, τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας που εν μία νυκτί έκαναν την εμφάνισή τους στο Παρίσι, το Λονδίνο τα είχε ήδη βιώσει και έτσι αντέδρασε στην επικείμενη απειλή με μεγαλύτερη νηφαλιότητα.
Με νηφαλιότητα δεν μπορούμε να πούμε σε καμία περίπτωση ότι αντιμετώπισαν τα γεγονότα και οι γονείς των Ελλήνων φοιτητών που ζουν στο Παρίσι. Η ανησυχία τους δικαιολογημένη και κατανοητή από όλους. Η Η. Κ. γελά καθώς λέει πως για τις μέρες που ακολούθησαν έπρεπε να δίνει “σημεία ζωής” τουλάχιστον ανά δύο ώρες, ενώ η πρώτη αντίδραση των γονιών της ήταν να “τα μαζέψει και να γυρίσει πίσω”. Κανείς μας άλλωστε δεν ήταν προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει έναν από τους χειρότερους εφιάλτες της Γηραιάς Ηπείρου.
Η τυφλή βία μοιάζει, λοιπόν, να πέτυχε τον στόχο της και να επέβαλε σε μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου καθεστώς τρόμου. Οι νέοι βρίσκονται αντιμέτωποι με το δίλημμα μεταξύ του να πραγματοποιήσουν σπουδές στο εξωτερικό, οι οποίες αποτελούν ένα επιπλέον προσόν στο βιογραφικό τους, αλλά ίσως και ένα όνειρο ζωής, και του να μείνουν στην Ελλάδα παρασυρμένοι από τον φόβο τους και από μία ανεδαφική ελπίδα και εσωτερική παρόρμηση ότι εδώ είναι ασφαλείς, ενώ ξεκάθαρα ο κίνδυνος είναι παγκόσμιος. Όλοι ξέρουμε πως η Ευρώπη θα αλλάξει, εάν ο φόβος τελικά νικήσει. Αν ζούμε σε στρατοκρατούμενες πόλεις, χωρίς διάθεση για ταξίδια, περιχαρακωμένοι στα σύνορά μας. Αν υπάρχει μία απειλή που σαν άλλη δαμόκλειος σπάθη θα μας στερεί την επιθυμία για ζωή. “Η τρομοκρατία θα έχει νικήσει, αν αλλάξει η Ευρώπη και από Ευρώπη των αξιών γίνει “Ευρώπη φρούριο” αναφέρει στις δηλώσεις του ο Υπουργός Μεταναστευτικής πολιτικής Γιάννης Μουζάλας, στο ίδιο μήκος κύματος με τον οποίο κινείται και η υπόλοιπη ελληνική κυβέρνηση.
Θα αφήσουμε την τρομοκρατία να μας τρομοκρατήσει; Τα τελευταία χρόνια τρομοκρατικά χτυπήματα σε Ευρώπη και Αμερική μας συγκλόνισαν (όλοι θυμόμαστε ακόμα πού ήμασταν και τι ακριβώς κάναμε όταν μάθαμε για τους δίδυμους πύργους), ωστόσο δεν καθόρισαν τη ζωή και τις επιλογές μας. Έτσι πιστεύουμε πως πρέπει να γίνει και τώρα. Οφείλουμε να μην επιτρέψουμε στον φόβο να γίνει η δικαιολογία για την προσπάθεια που δεν κάναμε, για τους στόχους που δεν επιδιώξαμε, για όλα αυτά που θέλαμε αλλά ποτέ δεν κάναμε. Ακόμα και οι ίδιοι οι Γάλλοι, μετά από αυτή την τραυματική εμπειρία, διαδηλώνουν κατά του φόβου και απορρίπτουν το ενδεχόμενο μιας αστυνομοκρατούμενης κοινωνίας. Δεν θέλουν να αφήσουν τον πανικό να τους καταβάλει.
Το ίδιο διακήρυξαν και τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ με μια κοινή τους δήλωση, όπου μεταξύ άλλων αναφέρουν: “Αυτή η επαίσχυντη πράξη τρομοκρατίας, θα πετύχει μόνο το αντίθετο του σκοπού της, ο οποίος ήταν να διαιρέσει να τρομάξει και να σπείρει το μίσος. Το καλό είναι πιο ισχυρό από το κακό. Εμείς θα κάνουμε ότι είναι αναγκαίο για να καταπολεμήσουμε τον εξτρεμισμό, την τρομοκρατία και το μίσος.”
* Η Αναστασία Ζωγοπούλου, η Ελίζα Σακκά και η Νικόλ Τσέλλου παρακολουθούν το σεμινάριο δημοσιογραφικού λόγου του Citycampus.
