Ixcanul
Της Έλενας Σκούφου
Πρωταγωνιστούν: María Telón, Marvin Coroy, María Mercedes Croy, Justo Lorenzo, Manuel Manuel Antún
Σενάριο/σκηνοθεσία: Jayro Bustamante
Η δεκαεπτάχρονη Μαρία, της φυλής των Μάγια, ζει στους πρόποδες ενός ηφαιστείου στη Γουατεμάλα και εργάζεται μαζί με την οικογένειά της σε μια φυτεία καφέ. Η ζωή στη φυτεία είναι σκληρή, τόσο από βιοποριστικής πλευράς, όσο και από ψυχολογικής. Πέρα από την επίπονη σωματική εργασία που απαιτεί η συγκομιδή του καφέ, η κλειστή κοινωνία της φυλής δεν αφήνει ανοιχτό το περιθώριο για μια ξέγνοιαστη και ελεύθερη ζωή.
Η καθημερινότητα της Μαρίας, που περιλαμβάνει πολύωρη εργασία, προσευχές, αρχέγονες τελετές στο ηφαίστειο για καλή τύχη και φυσικά τον ερχομό ενός επιθυμητού από τους γονείς της κοπέλας γάμο, διαταράσσεται όταν εκείνη ερωτεύεται έναν εργάτη από τις φυτείες. Η ανατροπή είναι μεγάλη ύστερα από μια τεράστια συμφορά που βρίσκει τη Μαρία. O μέλλων σύζυγός της, ο οποίος συντηρεί οικονομικά την οικογένεια, αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει, διαδραματίζοντας καταλυτικό ρόλο στη συνέχεια της ιστορίας, μιας και αυτός είναι ο κύριος υπεύθυνος για την μετέπειτα τύχη της Μαρίας, η οποία ενσαρκώνει δραματικά τον ρόλο μιας γυναίκας που πάνω στην ορμή της νεότητάς της επωμίζεται ένα βαρύ φορτίο, το οποίο καλείται να σηκώσει δίχως να της δίνεται άλλη εναλλακτική, αφού ούτε τη δύναμη, αλλά ούτε και τη γνώση έχει για να πράξει διαφορετικά.
Ο πατέρας της, απορροφημένος από τις απαιτήσεις της καθημερινότητας δεν αντιλαμβάνεται πόσο αρνητική είναι η επίδραση του μέλλοντος συζύγου της κόρης του, ο οποίος φυσικά παραμένει στην οικογένεια με τις ευλογίες της μητέρας της, της γυναίκας που συμπαραστέκεται στη Μαρία με ό,τι μέσα διαθέτει χωρίς όμως και εκείνη να συνειδητοποιεί πως η απαιδευσιά της θα αποβεί ολέθρια για τη Μαρία.
Το «ηφαίστειο» κερδίζοντας επάξια την Αργυρή Άρκτο στο τελευταίο Φεστιβάλ κινηματογράφου του Βερολίνου, μας μεταφέρει σε μια πραγματικότητα πολύ διαφορετική σε σχέση με τα δυτικά δεδομένα. Το ενδιαφέρον της ταινίας από κινηματογραφικής οπτικής είναι η ρεαλιστική απεικόνιση των ηρώων, οι οποίοι μάλιστα ενσαρκώνονται από ερασιτέχνες ηθοποιούς, κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του ηφαιστείου, που αποτελεί και τον τόπο καταγωγής του σκηνοθέτη, ο οποίος μέσα από το κινηματογραφικό του εγχείρημα, θίγει ζητήματα φυλετικών διακρίσεων και πολιτισμικής ταυτότητας, στοιχεία που προβάλλονται πολύ έντονα.
Από πολιτισμικής οπτικής, η ταινία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα οπτικοακουστικό ημερολόγιο των παραδόσεων των Μάγια, που απηχεί εκδηλώσεις γάμου, πένθους, προκαταλήψεων και θρησκευτικής λατρείας. Ιδιαίτερα οι δύο τελευταίες εκδηλώσεις αποτελούν, στις περισσότερες κακοτυχίες που παρουσιάζονται, τη ρίζα του προβλήματος και την αιτία που προκάλεσε το ατυχές γεγονός. Σε περιπτώσεις που η ενεργή, άμεση και στοχευμένη δράση ήταν απαραίτητες, οι χαρακτήρες -πάντοτε με μοιρολατρική διάθεση- παρακαλούσαν μια αόρατη υπερδύναμη, προερχόμενη είτε από το ηφαίστειο, είτε από τη γη, για να τους βοηθήσει, υποδεικνύοντάς τους το σωστό δρόμο.
Παγιδευμένοι στις αντιλήψεις τους αυτές, οι οποίες κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά, κατέληξαν έρμαια της απραξίας τους, μιας και καμιά ανώτερη δύναμη δεν ήταν εκεί για να τους σώσει. Μοιραία λοιπόν η λύτρωση δεν ήρθε ποτέ και το σκοτάδι παρέμεινε, και συνεχίζει να παραμένει, ζωντανό, καλυπτόμενο υπό τον μανδύα της πίστης και της παράδοσης.
Ρίξτε περισσότερες ματιές στον πολιτισμό εδώ.