“Με τις τεχνολογίες της πληροφορικής και του διαδικτύου ως μέσο, και όχι ως σκοπό, μπορούμε να ενισχύσουμε (και όχι να υποκαταστήσουμε) την φυσική παρουσία και διδασκαλία στην αίθουσα, που είναι αδιαπραγμάτευτη.”
Το citycampus.gr εγκαινιάζει σήμερα την “έρευνα για την τηλεκπαίδευση” στα Πανεπιστήμια της χώρας αλλά και του εξωτερικού με μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικτυακή συνάντηση με τον κ. Χάρη Δούκα. Ο κ. Χάρης Δούκας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι τα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων και Διοίκησης, η Πολυκριτήρια Ανάλυση Αποφάσεων, η Ενεργειακή Πολιτική και η Διαχείριση Ενέργειας.
Το παρακάτω άρθρο του κ. Χάρη Δούκα για την τηλεκπαίδευση στα Πανεπιστήμια προήλθε από αίτημα του citycampus.gr και προσωπικά του CEO Κωνσταντίνου Πολέμη να μας εκφράσει την προσωπική του άποψη είτε με άρθρο είτε με συνέντευξη στο citycampus.gr. Τον ευχαριστούμε θερμά για τη συμμετοχή του στην Έρευνα του citycampus για την τηλεκπαίδευση στα Πανεπιστήμια.
Χάρης Δούκας: Η εκπαίδευση μετά
Με αφετηρία το εαρινό εξάμηνο του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους, τα Πανεπιστήμια υποχρεώθηκαν να λειτουργήσουν σε πρωτόγνωρες συνθήκες. Η καρδιά των αλλαγών ήταν η τηλεκπαίδευση που εφαρμόστηκε σχεδόν καθολικά, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης ενάντια στην εξάπλωση της πανδημίας Covid-19.
Η Σχολή των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ βρέθηκε ανάμεσα στις πρώτες θέσεις των σχολών που εισήγαγαν τόσο την σύγχρονη όσο και την ασύγχρονη τηλεκπαίδευση. Είμαι σίγουρος όμως ότι κάθε τμήμα και σχολή έχει να παρουσιάσει εμπειρίες και ιστορίες επιτυχίας, για το πώς αντέδρασε στις άγνωστες συνθήκες που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει.
Και είναι αλήθεια, πως μέσω των νέων τεχνολογιών και διαδικτυακών πλατφορμών, η εκπαιδευτική κοινότητα συνολικά εξοπλίστηκε με νέες δεξιότητες σκέψης και γραφής στο «τετράδιο του διαδικτύου». Καθώς και με νέες αρχιτεκτονικές λόγου, διαφορετικές από τα μέχρι σήμερα κεντρικοποιημένα συστήματα εκπαίδευσης. Ως καθηγητές, ξεφύγαμε από το ρόλο του απλού αναπαραγωγού προγραμμάτων και εγχειριδίων και εξελιχθήκαμε σε συνδιαμορφωτές νέων υποδομών και διαδικασιών που σχετίζονται με το εικονικό, το ηχητικό και το δικτυακό. Οι φοιτητές προσαρμόστηκαν πολύ γρήγορα σε αυτό το νέο πολυτροπικό περιβάλλον, μιας και έτσι κι αλλιώς κυριαρχούσε γύρω μας και αποτελούσαν ήδη κομμάτι του.
Η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει πως οι νέες τεχνολογίες της τηλεκπαίδευσης μπορούν να συνεισφέρουν, ώστε κόσμος της γνώσης να «ανοίξει» και να γίνει πιο περιεκτικός. Καθώς οι σπουδές για πρώτη φορά δεν περιορίστηκαν στο «πού και πότε» αλλά επεκτάθηκαν στο «παντού και πάντα». Με την τηλεκπαίδευση ο κόσμος της γνώσης γίνεται περισσότερο προσβάσιμος, ειδικά για τους πιο απομονωμένους ή αποκλεισμένους.
Με τη σημαντική προϋπόθεση όμως της ύπαρξης των κατάλληλων υποδομών για όλους (ηλεκτρονικοί υπολογιστές και εξασφάλιση πρόσβασης στο Διαδίκτυο). Η πολιτεία πρέπει να σταθεί αρωγός για την παροχή των αναγκαίων αυτών υποδομών συμμετοχής στην κοινωνία της γνώσης, σε όσους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα. Διαφορετικά, τα μέσα αυτά θα δημιουργήσουν νέους αποκλεισμούς και θα ενισχύσουν τις υπάρχουσες ανισότητες. Η τηλεκπαίδευση, με τους παραπάνω όρους καθολικής πρόσβασης, είναι επίσης ένα εργαλείο εξωστρέφειας, που κατοχυρώνει τη θέση μας στον χάρτη της διεθνοποιημένης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο οποίος αλλάζει ριζικά.
Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι η δια ζώσης διάδραση έλειψε πολύ όλο αυτό το διάστημα. Η ψηφιακή “μάσκα” περιόρισε την αμφίδρομη αλληλεπίδραση, την αδιαμεσολάβητη επαφή του διδάσκοντος με τον φοιτητή. Η, σε πολλές περιπτώσεις, κλειστή κάμερα και τα μικρόφωνα από την «άλλη πλευρά», όταν γινότανε η διάλεξη, αποτέλεσε μία πολύ ψυχρή διαδικασία τυποποιημένης εναλλαγής διαφανειών, εννοιών και σημειώσεων. Η κίνηση ανάμεσα στα έδρανα και πίσω στον πίνακα, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις, και η αμεσότητα της οπτικής επαφής στη αίθουσα δεν μπορούν να αντικατασταθούν από οποιοιδήποτε διαδικτυακό μέσο. Και χωρίς αυτά δεν μπορεί να κατακτηθεί η εμπιστοσύνη του διδάσκοντα με τον φοιτητή.
Ακόμα περισσότερο ψυχρό και δυσάρεστο ήταν το γεγονός πως υπήρξαν μαθήματα που ολοκληρώθηκαν και δεν μπόρεσα να γνωρίσω τα πρόσωπα των φοιτητών που τα παρακολουθούσαν.
Ο κορωνοϊός ήταν επιταχυντής εξελίξεων σε πολλούς τομείς. Έτσι συνέβη και στον τομέα της τηλεκπαίδευσης. Ας αξιοποιήσουμε αυτή την εμπειρία που βιώνουμε, ώστε να αναμορφώσουμε νέα, συνεργατικά σχήματα μάθησης και συνεργασίας. Με τις τεχνολογίες της πληροφορικής και του διαδικτύου ως μέσο, και όχι ως σκοπό, μπορούμε να ενισχύσουμε (και όχι να υποκαταστήσουμε) την φυσική παρουσία και διδασκαλία στην αίθουσα, που είναι αδιαπραγμάτευτη.
Ας ανασχεδιάσουμε την εκπαίδευση μετά.
