Πάσχα στην Κέρκυρα…μήπως;
Της Τένιας Άνθη
Το Πάσχα, η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, γιορτάζεται με μοναδικό τρόπο σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Πολλοί ίσως να την έχουν συνδέσει με ένα με ένα μέρος που τα ιδιαίτερα έθιμα του ξεχωρίζουν και σε μεταφέρουν κατευθείαν στην μυσταγωγία των ημερών. Λίγο πριν ανοίξει η καλοκαιρινή περίοδος, η Κέρκυρα δέχεται πληθώρα τουριστών από όλο τον κόσμο που θέλει να γιορτάσει την Λαμπριά ή Λαμπρή (όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι) να γευτεί ζεστή Φογάτσα, να ακούσει τον εκωφαντικό ήχο από τις Μποτιγιές και να μαγευτεί με τις μελωδίες της φιλαρμονικής. Ας δούμε γιατί αξίζει να την επισκεφτεί κανείς!
Ο εορτασμός ξεκινάει με την Κυριακή των Βαΐων, την βαγώνε, όπως συνηθίζουν να λένε, με λιτανεία του σκυνόματος του Αγιού Σπυρίδωνα με την συνοδεία 18 φιλαρμονικών. Ξεκίνησε από το 1630 όπου πιστεύεται ότι ο Άγιος γλίτωσε το νησί από την θανατηφόρο επιδημία της Πανώλης. Το ίδιο βράδυ πραγματοποιείται στο δημοτικό θέατρο εκδήλωση με την φιλαρμονική «Μαντραρος» να μας εισάγει στο πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας.
Τη Μεγάλη Τρίτη στις εκκλησίες ακούγεται το τροπάριο της Κασσιανής και το βράδυ στις 9.00 στο Περιστύλιο των Παλαιών Ανακτόρων ο Οργανισμός Κερκυραϊκών Εκδηλώσεων (ΟΚΕ) διοργανώνει την καθιερωμένη πλέον Μουσική Ποιητική Βραδιά με θέμα “Από τον Γολγοθά στην Ανάσταση”.
Την Μεγάλη Τετάρτη από νωρίς το απόγευμα οι εκκλησίες της πόλης και των προαστίων γεμίζουν με πιστούς για τα Ευχέλαια και στις 8.30 το βράδυ το Δημοτικό Θέατρο γεμίζει με κόσμο, που θα ακούσει τη Δημοτική Χορωδία στην καθιερωμένη συναυλία Εκκλησιαστικής Μουσικής και των Μεγαλοβδομαδιάτικων Μελωδιών, που προσεγγίζει το Θείον Δράμα μέσα από εκκλησιαστική μουσική, Ανατολική και Δυτική.
Τη Μεγάλη Πέμπτη πραγματοποιείται η ακολουθία των Αγίων Παθών. Στα χωριά μέσα στην εκκλησία οι γυναίκες ακούγοντας τα Δώδεκα Ευαγγέλια πλέκουν με το κροσσοβέλονο το γαϊτάνι, από άσπρο βαμβακερό ύφασμα, σταματώντας το πλέξιμο κάθε φορά που απαγγέλλεται Ευαγγέλιο. Στον Duomo, την Καθολική Μητρόπολη της Πλατείας Δημαρχείου, ανάβουν 12 κεριά και σβήνουν από ένα κερί όταν τελειώνει η ανάγνωση κάθε Ευαγγελίου. Επίσης είναι μια μοναδική εμπειρία να περπατήσετε στο Λιστόν όπου τα φαναράκια έχουν καλυφθεί με μοβ ύφασμα προκείμενου να ενισχύσουν την πένθιμη ατμόσφαιρα. Ακόμη, η κοντινή απόσταση των εκκλησιών στα καντούνια της Παλιάς Πόλης σας δίνουν την δυνατότητα να επισκεφτείτε και να προσκυνήσετε τον μεγάλο αριθμό εκκλησιών που κατακλύζουν την περιοχή.
Την Μεγάλη Παρασκευή μετά την Αποκαθήλωση και τον στολισμό του επιταφίου, ξεκινά από νωρίς το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής η περιφορά των επιταφίων στα γραφικά δρομάκια και τις πλατείες της πόλης. Τα προάστια ακολουθούν τη δική τους περιφορά γύρω από τις συνοικίες. Από το μεσημέρι τις 2:00 μέχρι αργά το βράδυ δεκάδες Επιτάφιοι θα βγουν ψάλλοντας το “Αι γενεαί πάσαι” και όσο περνά η ώρα οι Επιτάφιοι πυκνώνουν ειδικά στο ιστορικό κέντρο και σχεδόν διασταυρώνονται. Πρώτος βγαίνει ο Επιτάφιος της Παναγίας της Σπηλιώτισσας από το Νέο Φρούριο και του Παντοκράτορα στο Καμπιέλλο για να ακολουθήσουν οι υπόλοιποι μέχρι τις 10.00 το βράδυ που βγαίνει επιβλητικός ο Επιτάφιος της Μητροπόλεως.
Tip: Όλοι οι επιτάφιοι περνούν από το Λιστόν οπότε αποτελεί το καλύτερο σημείο προκειμένου να παρακολουθήσεις χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία την κατανυκτική αυτή πορεία των επιταφίων.
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί στις 6.00 η πραγματοποίηση του εθίμου του τεχνητού σεισμού αποτελεί παράδοση για τον Ιερό Ναό της Παναγίας των Ξένων. Γίνεται μετά το τέλος του ‘Αποστόλου’ και αποτελεί αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, σαν επακόλουθο θριαμβικό γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Στις 9.00 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται κατανυκτικά η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος η αρχαιότερη και πιο επιβλητική λιτανεία. Το 1574 οι Βενετοί, για λόγους ασφαλείας, απαγόρευσαν στους Ορθοδόξους την περιφορά των Επιταφίων τη Μεγάλη Παρασκευή και επέτρεψαν μόνο τη λιτανεία του Αγίου το Μεγάλο Σάββατο Στις 11.00 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ο κόσμος περιμένει τη λεγόμενη Πρώτη Ανάσταση ίσως το πιο γνωστό ευρύτερα πασχαλινό έθιμο.
Όταν τελειώσει η Ακολουθία στη Μητρόπολη χτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες οι “μπότηδες: (πήλινα κανάτια) στους δρόμους, γεμάτα νερό για να κάνουν μεγαλύτερο κρότο που καταδεικνύει την νίκη της ζωής επί του θανάτου. Το έθιμο αυτό, που συνδέεται με το Ευαγγελικό χωρίο: “Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως”, είναι επιρροή από τους Ενετούς, που συνήθιζαν την Πρωτοχρονιά να πετούν από τα παράθυρά τους παλιά αντικείμενα για να τους φέρει ο νέος χρόνος καινούργια. Οι Κερκυραίοι οικειοποιήθηκαν το έθιμο αυτό και το πραγματοποιούσαν στη μεγαλύτερη Ελληνική γιορτή, το Πάσχα. Τα παλιά αντικείμενα αντικαταστάθηκαν από πήλινα κανάτια (μπότηδες). Μια άλλη εκδοχή δίνει στο έθιμο ειδωλολατρική προέλευση ενώ η φιλαρμονική είναι παρούσα και εδώ.
Tip: Καλό θα είναι να είσαι εκεί 2 ώρες πριν, προκειμένου να είσαι έγκαιρα εκεί λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης του κόσμου.
Ακολουθεί επίσης ένα παλιό έθιμο που έχει αναβιώσει, αυτό της «Μαστέλας». Στην «Pinia», κάτω από τη μεταλλική κουκουνάρα, μαζεύονται, οι αχθοφόροι της πόλης, οι Πινιαδόροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι. Το στόλιζαν με μυρτιές, βέρντε και κορδέλες, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρω χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησίαζε η ώρα της Πρώτης Ανάστασης, οι σκορπισμένοι στην πιάτσα Πινιαδόροι, κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι. Αυτός βρεγμένος έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες. Στο τέλος έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχαν μαζευτεί στο βαρέλι.
Το βράδυ η Αναστάσιμη Ακολουθία τελείται στο πάλκο της Πάνω Πλατείας. Η πομπή έρχεται από την γειτονική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη, των Αρχών, των Φιλαρμονικών και χιλιάδων κόσμου. Φαντασμαγορικό και μοναδικό θέαμα, όλα τα παράθυρα και τα μπαλκόνια των γύρω εξαόροφων σπιτιών ανοιχτά με κεράκια αναμμένα, ενώ σύνθεση μεγαλειώδους εικόνας είναι η πλατεία φωτισμένη από τις χιλιάδες λαμπάδες των πιστών, που παρακολουθούν την τελετή της Αναστάσεως στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας. Το γλέντι έχει μόλις αρχίσει και θα διαρκέσει μέχρι το πρωί, με τσιλίχουρδα (τοπική μαγειρίτσα), κόκκινα αυγά, φογάτσες, κολομπίνες (βενετσιάνικης προέλευσης χριστόψωμα σε σχήμα περιστεριού) και πολύ κρασί.
Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 7.00 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, κάνει περιφορά της Ανάστασης στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, με Φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους, χορωδίες. Από τις 11.30 ο Ναυτικός Σταθμός Κέρκυρας στο Νέο Φρούριο, συνεχίζοντας την παράδοση, κάνει κάθε χρόνο την Πασχαλιάτικη γιορτή, δίνοντας κέφι και χαρά με χορευτικά συγκροτήματα και πλούσιους μεζέδες.
