Της Χριστίνας Αμπαζάι*
Διδακτορικό: Η αξία του.
Σε μια αγορά εργασίας με δεδομένο το πρώτο πτυχίο και απαιτούμενο τα εξειδικευμένα μεταπτυχιακά, πολλά παιδιά θεωρούν πως για να διαφοροποιηθούν θα πρέπει να αποκτήσουν κάποιον διδακτορικό τίτλο. Έτσι και σύμφωνα με την έρευνα «International Survey on Careers of Doctorate Holders–CDH», ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων διδακτόρων σήμερα είναι 35.457 με το 38,9% από αυτούς να είναι γυναίκες.
Τι είναι όμως το διδακτορικό;
Το διδακτορικό είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, 3 έως 6 χρόνων, κατά τη διάρκεια της οποίας καλείσαι να κάνεις μια πρωτότυπη έρευνα, με ελάχιστη επίβλεψη, στο επιστημονικό πεδίο που σε ενδιαφέρει. Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η έρευνα αυτή γίνεται όλη σου η ζωή, επικεντρώνεσαι σε αυτή γιατί θες να μελετήσεις, να αμφισβητήσεις στερεότυπα, να εφεύρεις και να προσφέρεις, στην επιστημονική κοινότητα κάτι καινούριο που ίσως αλλάξει τον κόσμο ή τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.
Τα αποτελέσματα αυτά, η έρευνα αυτή είσαι εσύ, η ταυτότητά σου, η αξία σου. Σου γεμίζει την ψυχή, σε φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην αυτοπραγμάτωσή σου. Ωστόσο, είναι μια διαδικασία για γερά στομάχια, εξαιρετικά απαιτητική, αγχώδης και μοναχική και χρειάζεται υπομονή και αφοσίωση. Αφοσίωση που διατηρείται από το πραγματικό ενδιαφέρον για την έρευνα ή/και την ακαδημαϊκή καριέρα, για την οποία ένα διδακτορικό είναι προαπαιτούμενο. Βεβαίως, υπάρχουν και τα part-time διδακτορικά, τα περισσότερα από τα οποία δεν ολοκληρώνονται ποτέ, κυρίως όταν το διδακτορικό συνδυάζεται με την επαγγελματική καριέρα.
Όσον αφορά το οικονομικό κομμάτι, σύμφωνα με την έρευνα οι κύριες πηγές χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών είναι κατά σειρά: «προσωπικές αποταμιεύσεις και υποστήριξη από την οικογένεια» σε ποσοστό 23,6%, «υποτροφία στην Ελλάδα» σε ποσοστό 23,1%, «αμοιβή από άλλη εργασία» σε ποσοστό 21,5% και «αμοιβή από απασχόληση ως βοηθός διδακτικού ή ερευνητικού προσωπικού» σε ποσοστό 17,4%.
Ωστόσο, θα πρέπει να ξέρεις πως το διδακτορικό είναι για όλα τα πανεπιστήμια μια full time απασχόληση και οι φοιτητές που απασχολούνται ταυτόχρονα και σε άλλες δραστηριότητες είναι περισσότερο η εξαίρεση παρά ο κανόνας.
Για να απαντήσω, λοιπόν στο αρχικό μου ερώτημα όχι μόνο δεν είναι εφόδιο αλλά αποτελεί πολλές φορές τροχοπέδη στην εύρεση εργασίας, καθώς ο εργοδότης στη σημερινή Ελλάδα δε θα προτιμήσει τον overqualified υποψήφιο. Αναλογίσου, επίσης, πως τα 3 τουλάχιστον χρόνια που χρειάζεσαι για τη διεξαγωγή της έρευνας μεταφράζεται σε κόστος ευκαιρίας, 3 χρόνων έλλειψης επαγγελματικής εμπειρίας.
Το διδακτορικό, επομένως, δεν είναι για όλους και δεν είναι κάποιο μαγικό πτυχίο που σου γεμίζει την τσέπη. Αν έχεις όνειρο να γίνεις ακαδημαϊκός ή ερευνητής, τότε ναι πραγματικά αξίζει ο κόπος και ο χρόνος, και μπράβο σου!
Αν αναζητάς, όμως, όπως οι περισσότεροι, την όσο το δυνατόν αμεσότερη επαγγελματική αποκατάσταση, ένα εξειδικευμένο μεταπτυχιακό επαγγελματικής κατεύθυνσης (όπως ένα MBA), θα σου φανεί πολύ πιο χρήσιμο. Και αν στη πορεία της επαγγελματικής σου σταδιοδρομίας, αποκτήσεις επιστημονικές αναζητήσεις που θα ήθελες να μετουσιώσεις στο χαρτί, δεν σου απαγορεύει κανείς να ξεκινήσεις με ένα μεταπτυχιακό ερευνητικής κατεύθυνσης.
Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου προγράμματος γίνεται ουσιαστικότερη εμβάθυνση, ενώ ταυτόχρονα η συγγραφή της μεταπτυχιακής εργασίας αποτελεί τον πρώτο αναβαθμό στην ερευνητική διαδικασία και θα σε βοηθήσει να καταλάβεις πολλά για την μετέπειτα διαδικασία.
Και αν και εφόσον επιθυμείς να συνεχίσεις μη ξεχνάς, υπάρχει και αυτό το μικρό ποσοστό των part-time διδακτορικών που ολοκληρώνονται. Αρκεί να υπάρχει θέληση και αφοσίωση!
Η έρευνα CDH πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης την περίοδο Δεκέμβριος 2014-Ιανουάριος 2015 με έτος αναφοράς το 2013 και μπορείς να την βρεις στο : http://metrics.ekt.gr/sites/metrics/files/CDH_2015_Greece_el.pdf
* Η Χριστίνα Αμπαζάι παρακολουθεί το σεμινάριο δημοσιογραφίας του Citycampus!