Τσικνοπέμπτη: Τι γιορτάζουμε και ποια είναι τα έθιμά της;
της Κατερίνας Μαρίντσιου
Η Τσικνοπέμπτη έχει καθιερωθεί ως μέρα που πίνουμε, τρώμε και διασκεδάζουμε, αλλά κυρίως ΤΡΩΜΕ! Τα ψητά κρέατα είναι άφθονα με τη μυρωδιά τους καθώς ψήνονται, τη λεγόμενη τσίκνα, να γεμίζει τον αέρα.
Το παράξενο αυτό έθιμο υπάρχει εδώ και χιλιάδες αιώνες και αποτελεί την απαρχή των εκδηλώσεων της Αποκριάς που ακολουθεί την επόμενη εβδομάδα. Για τους Ορθόδοξους Έλληνες είναι η μέρα που προμηνύει τη Σαρακοστή, τις Σαράντα, δηλαδή, ημέρες νηστείας πριν το Πάσχα. Υπάρχει ωστόσο και μία εικασία σύμφωνα με την οποία η Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και αργότερα των Ρωμαίων. Σύμφωνα με ποικίλες μαρτυρίες, το φαγοπότι και το γλέντι ήταν γι’ αυτούς ιεροτελεστία που αποσκοπούσε στην ευφορία της γης την άνοιξη.
Πέρα από το ψήσιμο του κρέατος, που γίνεται είτε στα κάρβουνα είτε στο τηγάνι, κάθε περιοχή έχει ξεχωριστά έθιμα για τον εορτασμό της. Ας τα δούμε αναλυτικά:
Στη Θήβα, τη μέρα αυτή ξεκινά ο βλάχικος γάμος, ένα έθιμο-κατάλοιπο της Διονυσιακής λατρείας. Αφού πρώτα γίνει το προξενιό των δύο νέων, τελείται και ο γάμος, ο οποίος τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα με το γλέντι των συμπέθερων και την πορεία των προικών της νύφης.
Στην Ίο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης οι κάτοικοι μασκαρεύονται και όντας ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη χώρα του νησιού και κάνουν επισκέψεις σε σπίτια και καταστήματα.
Παρόμοιο είναι το έθιμο και στον Πόρο. Μόνο που στο νησί αυτό οι νέοι, σύμφωνα με την παράδοση, προσπαθούν να κλέψουν από τα σπίτια ή τα μαγαζιά που επισκέπτονται ένα μακαρόνι και να το βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους, ώστε να δουν στον ύπνο τους ποια πρόκειται να παντρευτούν.
Στην Κέρκυρα, και συγκεκριμένα στην παλιά πόλη, πραγματοποιούνται τα λεγόμενα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια. Σύμφωνα με τους Κερκυραίους, πετεγολέτσα είναι το κουτσομπολιό. Έτσι, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στήνεται ολόκληρο θεατρικό στην πλατεία Πιάτσα με τις νοικοκυρές να βγαίνουν στα παράθυρα και να κάνουν κουτσομπολιό λέγοντας ξεκαρδιστικές, σπαρταριστές ιστορίες.
Διάφορα τοπικά δρώμενα λαμβάνουν μέρος και στην Πάτρα ανήμερα της Τσικνοπέμπτης, με πιο γνωστό το έθιμο της Κουλουρούς. Κατά την παράδοση, η Γιαννούλα η Κουλουρού θεωρεί εσφαλμένα ότι ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να την παντρευτεί και γι’ αυτό τον περιμένει ντυμένη νύφη στο λιμάνι. Έτσι, κάθε χρόνο την Τσικνοπέμπτη κάποιος μασκαρεύεται ως νύφη και όλοι οι υπόλοιποι διασκεδάζουν γύρω του.
Στις Σέρρες κατά το έθιμο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης οι ντόπιοι ανάβουν μεγάλες φωτιές σε όλες τις πλατείες της πόλης, και αφού ψήσουν τα κρέατα, πηδούν από πάνω τους. Μάλιστα, στο τέλος της βραδιάς έρχονται και τα «προξενιά» καθώς κάποιος αναλαμβάνει το ρόλο του προξενητή και αναμειγνύει τα κάρβουνα.
Καλή Τσικνοπέμπτη & Καλές Απόκριες!