“Σχετικά με το αν υπάρχει κίνδυνος να αντικατασταθούν οι διδάσκοντες από τις μηχανές, θεωρώ ακόμα και αν υπάρχει αυτή η πιθανότητα, αυτό αφορά το πολύ μακρινό μέλλον. Γενικότερα, παρά την πολύ σημαντική πρόοδο που έχει συντελεστεί στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Μηχανική Μάθηση τα τελευταία χρόνια μάλλον απέχουμε πολύ από τη δυνατότητα των μηχανών να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο σε εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα, νέες ιδέες και ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία.”
Ο κ. Χρήστος Δίου είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκει είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική Μάθηση.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με τον C.E.O. του citycampus.gr Κωνσταντίνο Πολέμη και αποτελεί μέρος της δημοσιογραφικής έρευνας του citycampus.gr για την τηλεκπαίδευση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κ. Δίου, σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας στην έρευνά μας. Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση, όπως προέκυψε και εφαρμόστηκε από την έναρξη της πανδημίας CoVid19 είναι μια αναγκαιότητα ή μια ευκαιρία και γιατί;
Με βάση τα δεδομένα σχετικά με την πανδημία, αλλά και τις συστάσεις των ειδικών, η τηλεκπαίδευση ήταν και συνεχίζει να είναι μία αναγκαστική επιλογή. Ωστόσο αυτή η αλλαγή μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα. Το γεγονός ότι πλέον τα πανεπιστήμια είναι σε θέση να υποστηρίξουν αποτελεσματικά την τηλεκπαίδευση τόσο σε επίπεδο υποδομών, όσο και σε ότι αφορά την εξοικείωση του προσωπικού, αυξάνει τις εκπαιδευτικές δυνατότητες για το μέλλον. Για παράδειγμα, θα είναι ευκολότερο να υπάρχουν διαλέξεις με προσκεκλημένους ομιλητές από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, ενώ ενδεχομένως η επίλυση αποριών σε ορισμένα μαθήματα (πχ σε μαθήματα προγραμματισμού) να μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερα εξ’ αποστάσεως, με τους φοιτητές να χρησιμοποιούν τους προσωπικούς τους υπολογιστές.
Πόσο εξοικειωμένος/η ήσασταν στην έναρξη της τηλεκπαίδευσης με τη συγκεκριμένη πρακτική;
Δεν είχα διδάξει ξανά μάθημα εξ’ ολοκλήρου από απόσταση, ωστόσο συμμετείχα και παρουσίαζα τακτικά σε διαδικτυακά σεμινάρια (webinars) και σε τηλεδιασκέψεις με συνεργάτες.
Ποια πιστεύετε ότι ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν οι φοιτητές σας κατά την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;
Νομίζω πως όταν βρίσκεται κανείς στον προσωπικό του χώρο είναι δύσκολο να παραμείνει συγκεντρωμένος σε πολύωρες διαλέξεις. Επίσης ορισμένοι φοιτητές διστάζουν να ανοίξουν το μικρόφωνο και να μιλήσουν, ή να γράψουν μηνύματα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, είτε για να απαντήσουν σε ερωτήσεις είτε για να εκφράσουν τις απορίες τους.
Ήταν έτοιμο το Τμήμα σας να αντιμετωπίσει τις πρώτες δυσκολίες που προέκυψαν από την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;
Προσωπικά ξεκίνησα διδασκαλία στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου από το χειμερινό εξάμηνο του ακαδ. έτους 2020-2021, επομένως δε συμμετείχα στην αρχική εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης. Ωστόσο γνωρίζω ότι το Τμήμα είχε ήδη, πριν την πανδημία, έτοιμες αρκετές από τις απαιτούμενες υποδομές όπως (α) την πλατφόρμα Big Blue Button για εξ αποστάσεως διδασκαλία (εγκατεστημένη σε εξυπηρετητές του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου) (β) το περιβάλλον G-Suite της Google και το Google Meet με δυνατότητα υποστήριξης μεγάλου αριθμού συμμετεχόντων, (γ) τη δυνατότητα μετάδοσης και καταγραφής ανοιχτών διαλέξεων (open courses). Σε αυτές προστέθηκαν με την έναρξη της τηλεκπαίδευσης και νέες δυνατότητες, όπως η χρήση του Zoom και η προμήθεια γραφίδων για τους διδάσκοντες που αντικατέστησαν τον πίνακα στις διαλέξεις.
Η αλληλεπίδρασή σας με τους φοιτητές μέχρι ποιο βαθμό επηρεάστηκε;
Η αλήθεια είναι ότι η αλληλεπίδραση με τους φοιτητές επηρεάστηκε σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν πολλά στοιχεία μη-λεκτικής επικοινωνίας που προσφέρουν σημαντική ανατροφοδότηση στους διδάσκοντες κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης, και τα οποία βοηθούν ώστε να προσαρμοστεί το μάθημα στους φοιτητές που το παρακολουθούν. Αυτά δυστυχώς απουσιάζουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Επίσης, όπως ανέφερα και προηγουμένως αρκετοί φοιτητές διστάζουν να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία όταν αυτή γίνεται εξ αποστάσεως. Από την άλλη, οι φοιτητές των τμημάτων Πληροφορικής είναι τυχεροί γιατί στην περίπτωση τους η ποιότητα της τηλεκπαίδευσης είναι συγκρίσιμη με τη δια ζώσης εκπαίδευση, ακόμα και για τα εργαστηριακά μαθήματα.
Καθώς τα επιστημονικά σας ενδιαφέροντα είναι η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση, πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση μας φέρνει πιο κοντά στις νέες τεχνολογικές απαιτήσεις; Και ακόμα, υπάρχει κίνδυνος κάποια στιγμή να αντικατασταθούν οι διδάσκοντες άνθρωποι από τις μηχανές; Η τηλεκπαίδευση μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση;
Η τηλεκπαίδευση αναμφίβολα μας ανάγκασε όλους, από το νηπιαγωγείο μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση να εξοικειωθούμε με τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητες που προσφέρουν. Σχετικά με το αν υπάρχει κίνδυνος να αντικατασταθούν οι διδάσκοντες από τις μηχανές, θεωρώ ακόμα και αν υπάρχει αυτή η πιθανότητα, αυτό αφορά το πολύ μακρινό μέλλον. Γενικότερα, παρά την πολύ σημαντική πρόοδο που έχει συντελεστεί στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Μηχανική Μάθηση τα τελευταία χρόνια μάλλον απέχουμε πολύ από τη δυνατότητα των μηχανών να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο σε εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα, νέες ιδέες και ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση αποτελεί μια ευκαιρία για εξοικονόμηση οικονομικών πόρων στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο; Ποια είναι η άποψή σας για την οικονομική παράμετρο της τηλεκπαίδευσης;
Δε γνωρίζω να απαντήσω στη συγκεκριμένη ερώτηση, υποθέτω εξαρτάται από τις εκπαιδευτικές διαδικασίες που θα αντικαθιστούσε η τηλεκπαίδευση. Η αίσθησή μου πάντως είναι ότι αν δεν αντικατασταθεί εξ ολοκλήρου η δια ζώσης εκπαίδευση από την τηλεκπαίδευση, θα συνεχίσουν να απαιτούνται κτιριακές υποδομές και εξοπλισμός, επομένως σ’ αυτή την περίπτωση ίσως τα οικονομικά οφέλη να μην είναι και τόσο μεγάλα.
Προσωπικά προτιμάτε τηλεκπαίδευση ή δια ζώσης εκπαίδευση και γιατί;
Αναμφίβολα προτιμώ τη δια ζώσης εκπαίδευση. Η ποιότητα της αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας και εν τέλει της ίδιας της εκπαίδευσης είναι αναμφίβολα υψηλότερη. Οι φοιτητές βρίσκονται σε έναν χώρο με αποκλειστικό σκοπό την παρακολούθηση του μαθήματος, και έτσι παραμένουν πολύ πιο συγκεντρωμένοι. Τέλος, είναι και πολύ πιο εύκολο να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και να γίνουν ουσιαστικές συζητήσεις και να εκφραστούν απορίες σχετικά με το μάθημα.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση είναι ένας θεσμός που ήρθε για να μείνει μόνιμα έστω σε κάποια έκταση αν όχι συνολικά; Ποια είναι η άποψή σας στο ζήτημα;
Θεωρώ ότι η πλειοψηφία της εκπαίδευσης θα επιστρέψει στη δια ζώσης μορφή της μετά το τέλος της πανδημίας. Δεν αποκλείω ωστόσο να δημιουργηθούν και νέα εξ αποστάσεως προγράμματα σπουδών στο μέλλον, κυρίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Κ. Δίου, σας ευχαριστούμε θερμά!
Και εγώ σας ευχαριστώ!