Ο φανατισμός ως φραγμός στην κριτική σκέψη
του Νικόλα Στυλιανού
Η έννοια του φανατισμού
Ο φανατισμός είναι μια έννοια με αρνητική χροιά, καθώς αποτυπώνει την άκριτη, ή αλλιώς την απόλυτη πίστη και στήριξη προς κάτι ή κάποιον, χωρίς την απαραίτητη πρώτα κριτική επεξεργασία των δεδομένων. Μορφές φανατισμού είναι ο θρησκευτικός, ο ιδεολογικός αλλά ακόμα και ο γηπεδικός, όπως και πολλές άλλες. Τα κοινά στοιχεία τους, είναι η θεωρητική και πρακτική στήριξη των εκάστοτε δογμάτων που επιβάλλει η κάθε μορφή φανατισμού, δίχως να γίνεται ο απαραίτητος διαχωρισμός των ορθών από τα εσφαλμένα. Με άλλα λόγια ο φανατισμός, καταλήγει στο δογματισμό και συνεπώς στην απουσία κριτικής σκέψης από το υποκείμενο.
Η έννοια της κριτικής σκέψης
Από την άλλη πλευρά, η κριτική σκέψη αποτελεί πολέμιο του δογματισμού και αμφισβητεί κάθε αλήθεια που στηρίζεται σε σαθρά ιδεώδη και επιχειρήματα. Είναι το όπλο στα χέρια κάθε ατόμου που επιθυμεί να διαχωρίσει το ορθό από το λάθος. Το παράλογο από το λογικό. Το απόλυτο από το σχετικό. Αμφισβητεί τις “αδιαμφισβήτητες” αλήθειες και τις θέτει στη κρίση του σκεπτόμενου υποκειμένου.
Η έννοια του ελεύθερα σκεπτόμενου προσώπου
Το άτομο και η αυτόνομη κρίση του, είναι η ειδοποιός διαφορά που διαχωρίζει ένα υποκείμενο που το χαρακτηρίζει ο φανατισμός, από ένα άλλο, που το χαρακτηρίζει η ελεύθερη βούληση. Ο φανατισμός εγκλωβίζει το υποκείμενο και περιορίζει το εύρος των επιλογών του, καθώς οι πράξεις και οι αντιδράσεις του υπαγορεύονται από το τυχόν δόγμα στο οποίο είναι πιστά ταγμένο. Αντιθέτως, η κριτική σκέψη προσφέρει τη δυνατότητα για περισσότερες προσωπικές επιλογές και αντιδράσεις σε εξωτερικά ερεθίσματα, αναλόγως την λογική αλλά και τα βιώματα του καθενός.
Η σχέση του φανατισμού με τη κριτική σκέψη
Συμπερασματικά, ο φανατισμός και οι εκφάνσεις του μπορούν να ιδωθούν ως μια ολιστική θέαση του κόσμου, που δεν επιτρέπει την προσωπική επιλογή και άρα καθηλώνει τη κριτική σκέψη. Καθοδηγεί τις επιλογές των υποκειμένων και τους καταδεικνύει πώς να αντιδράσουν στις αντίστοιχες περιστάσεις, με δογματικό ύφος. Η κριτική σκέψη του ατόμου μπαίνει σε λήθη και οι προτιμήσεις του, οι οποίες τον διαφοροποιούν από τους γύρω του, ομογενοποιούνται με εκείνων. Έτσι το υποκείμενο χάνει την ατομικότητά του και δεσμεύεται να δρα βάσει των άτυπων κανόνων που του επιβάλλει το εκάστοτε σύνολο, χωρίς πρώτα να ελέγξει το ποιόν των κανόνων αυτών με τη σκέψη του.
Θέλεις να σπουδάσεις στο εξωτερικό και δεν έχεις σε ποιον να απευθυνθείς; Μπες στο studybuddy.gr, κάνε εγγραφή και λύσε όλες σου τις απορίες σήμερα!
Αν επιθυμείς να διεκδικήσεις υποτροφίες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ο Οδηγός Υποτροφιών του Citycampus που μόλις κυκλοφόρησε σου προσφέρει ό,τι χρειάζεσαι!
Θέλεις να ενημερώνεσαι έγκυρα και κυρίως έγκαιρα με το πάτημα ενός κουμπιού; Κατέβασε την εφαρμογή μας από το Playstore (citycampus.gr) και διάβασε όλα τα νέα άρθρα εύκολα και γρήγορα!
