μόδα

Η μόδα ως πολιτιστικό στοιχείο

της Αργυρώς Αποστολάκη

Θες να μάθεις τι θα είναι φέτος στη μόδα; Πληθώρα άρθρων κατακλύζουν το διαδίκτυο με τίτλο “Τάσεις για τη φετινή σεζόν”. Ένα κλικ μακριά από τα χρώματα, τα σχέδια και τα στυλ που θα κυριαρχήσουν τη χρονιά που διανύουμε. Η μόδα, ωστόσο, έχει βαθύτερες ρίζες και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κοινωνικό φαινόμενο. Ο Roland Barthes πίστευε ότι το ένδυμα είναι μια καλή ευκαιρία για έρευνα ή στοχασμό, αφού για να μελετηθεί απαιτείται μια ιστορία, μια οικονομία, μια εθνολογία, μια τεχνολογία και πιθανώς μια γλωσσολογία.

Η ιστορία του ενδύματος

Σύμφωνα με τον Barthes, το ένδυμα άρχισε να γράφει ιστορία κατά τη διάρκεια του ρομαντισμού. Ο χώρος του θεάτρου σηματοδότησε την αναζήτηση κουστουμιών εποχής, για ρόλους εμπνευσμένους από εξέχουσες κοινωνικές τάξεις.

Ακολούθως, στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα το ενδιαφέρον στρέφεται στην κοινωνιολογική φύση του ενδύματος. Ο κορσές, η γραβάτα, το πουκάμισο, το καπέλο και το γάντι δεν αποτελούσαν στιλιστικές επιλογές. Αντιθέτως, ο σκοπός ήταν η ταξική διάκριση μεταξύ αριστοκρατών και προλετάριων. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου έρχονται στο προσκήνιο οι αρχαιολογικές μελέτες, δίνοντας βάση στην ιστορία των ενδυμάτων και στη χρονολογία εμφάνισής τους.

Τέλος, η ψυχολογική εποχή διαδέχτηκε την ιστορική. Το ένδυμα ερμηνεύτηκε ως η ψυχή αυτού που το φορά και έπαψε να θεωρείται το πνεύμα ή το στυλ μιας εποχής. Το ενδιαφέρον στράφηκε στα ψυχολογικά κίνητρα αγοράς ενδυμάτων.

Σχέση μόδας-πολιτισμού

μόδαΗ μόδα αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό μας. Η κοινωνία, οι αξίες, οι στάσεις και οι πεποιθήσεις ενός λαού γίνονται ορατές από τα ρούχα που επιλέγει. Μπορεί να ακούγεται παράδοξο· κι όμως μια μπλούζα ή ένα παντελόνι μπορούν να σημαίνουν πολλά, εκτός από την κάλυψη της γύμνιας του κορμιού.

Η κοινωνική θέση από το παρελθόν μέχρι σήμερα δύναται να γίνει ορατή από τα ρούχα που φοράει κάποιος. Πολλές φορές, μάλιστα, είναι δείκτης πλούτου και δύναμης. Στο παρελθόν, μόνο οι πλούσιοι είχαν πρόσβαση σε πολυτελή υφάσματα και στις τελευταίες τάσεις της μόδας. Ωστόσο, και τη σημερινή εποχή κυριαρχεί ένα μεγάλο ποσοστό σχεδιαστών μόδας που τα δημιουργήματά τους είναι παγκοσμίως γνωστά και έχουν πρόσβαση άτομα με οικονομική επιφάνεια. Ακόμα, η ταυτότητα και η ψυχολογία ενός ατόμου μπορούν κάλλιστα να εκφραστούν από το ντύσιμό του. Η μόδα είναι ένας τρόπος να βγάλουν στην επιφάνεια πτυχές του πολιτισμού και του εαυτού τους.

Τέλος, η μόδα αποτέλεσε κατά καιρούς ευκαιρία για διεκδίκηση δικαιωμάτων και ισότητας. Οι Σουφραζέτες φορούσαν λευκά φορέματα για να συμβολίσουν την αγνότητα και την ισότητα. (Prakhar Agarwal, Fashion and Society: How the Way We Dress Reflects Our Culture)

Συνοψίζοντας, η μόδα αποτελεί μίμηση ενός ορισμένου μοτίβου και ανάγκη για κοινωνική διαφοροποίηση. Ουσιαστικά είναι η συνένωση όσων έχουν την ίδια κοινωνική θέση και ταυτοχρόνως η απόκλισή τους από όσους βρίσκονται χαμηλότερα.

Η μόδα πρέπει να ακολουθείται μόνο από ένα μέρος μιας ομάδας. Όταν η μόδα υιοθετηθεί από όλους τότε παύει να θεωρείται μόδα· λόγω της εξάπλωσής της φτάνει στο τέλος της (Simmel Georg, Η μόδα).

Αν επιθυμείς να διεκδικήσεις υποτροφίες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ο Οδηγός Υποτροφιών του Citycampus σου προσφέρει ό,τι χρειάζεσαι!