Οι ανθρωπιστικές επιστήμες αναπτύχθηκαν και γνώρισαν μεγάλη εξέλιξη στην Ευρώπη. Ο κλάδος της Θεολογίας ανήκει σε αυτές. Οι μεταπτυχιακές σπουδές αυτού του τομέα διακρίνονται τόσο για την ποικιλία όσο και για την πληθώρα τους στις εξειδικεύσεις. Τα Πανεπιστήμια της Ανατολικής Ευρώπης στην οποία και καλλιεργήθηκε ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός αποτελούν μια οικονομική και ποιοτική επιλογή για τους απόφοιτους Θεολογίας των Πανεπιστημίων της χώρας μας. Ενώ έχουν και το ίδιο (ή παρόμοιο) εκπαιδευτικό σύστημα με την Ελλάδα. Τα κριτήρια για την είσοδο στα μεταπτυχιακά προγράμματα είναι επίσης παρόμοια, αν και παρουσιάζουν ελάχιστες διαφοροποιήσεις ανάλογα με το Πανεπίστημιο. Παρακάτω θα βρείτε πληροφορίες για μεταπτυχιακά προγράμματα των γειτονικών χωρών αλλά και της Ελλάδας με βασικό κριτήριο επιλογής και παρουσίασής τους το χαμηλό κόστος σπουδών.
Πολωνία
Το John Paul II Catholic University of Lublin (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) είναι το παλαιότερο καθολικό Πανεπιστήμιο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και είναι ανάμεσα στα παλαιότερα Πανεπιστήμια της Πολωνίας. Έχει ιστορία σχεδόν ενός αιώνα και έχει γίνει ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Καθολικής σκέψης, κάτι που επηρεάζει την φόρμα της Πολωνικής επιστήμης και του πολιτισμού, κερδίζοντας ευρεία αναγνώριση στην χώρα αλλά και στο εξωτερικό. Το Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λιούμπλιν είναι αυτή τη στιγμή ένα από τα ταχέως αναπτυσσόμενα Πανεπιστήμια της Πολωνίας. Ιδρύθηκε το 1918 και είναι μέλος σε πολλούς οργανισμούς και συλλόγους όπως το International Federation of Catholic Universities, το European Federation of Catholic Universities και επίσης στο European University Association.
Το ΜΑ Θεολογίας διδάσκεται στην Αγγλική Γλώσσα και διαρκεί ένα χρόνο. Τα μαθήματα είναι τα εξής: Χριστιανική Αρχαιολογία, Γενική Ψυχολογία, Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας, Ιστορία της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας, Ιστορία της Σωτηρίας, Ιστορία της παγκόσμιας εκκλησίας στην αρχαιότητα και στον Μεσαίωνα, Λογική, Μεταφυσική- Οντολογία, Μεθοδολογία της Θεολογίας, Πατρολογία, Θρησκειολογία.
Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα κοστολογείται στα 1500 ευρώ ανά εξάμηνο και συνολικά 3000 ευρώ.
Βουλγαρία
Το Sofia University St. Kliment Ohridski είναι το πρώτο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Βουλγαρία. Η ιστορία του είναι η ενσάρκωση και η συνέχεια των αιώνων της πολιτιστικής και εκπαιδευτικής παράδοσης αυτής της χώρας. Το κύρος του Πανεπιστημίου αναπτύχθηκε γρήγορα με την πολιτισμική και εκπαιδευτική αποστολή που απέκτησε ύστερα από την Απελευθέρωση το 1878. Το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στον κλάδο της Θεολογίας περιλαμβάνει την εξής διδακτική ύλη: Πίστη και Ζωή, Θεολογικές πηγές και Παράδοση, Λειτουργία και Μουσική, Θρησκεία και εκπαίδευση, Σύγχρονες απόψεις Θεολογίας, Προσκύνημα. Τα δίδακτρα για τα μεταπτυχιακά στη Σόφια κυμαίνονται στα 3300€ για ολική απασχόληση και 2750€ για μερική απασχόληση.
Το St. Cyril and St. Methodius University of Veliko Turnovo ιδρύθηκε το 1963 ως Ινστιτούτο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κύριλλου και Μεθόδιου και εδραιώθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1971 ως το δεύτερο Πανεπιστήμιο Βουλγαρίας με την τωρινή ονομασία του. Το έτος επιλέχθηκε σκόπιμα: 600 χρόνια πριν, το φθινόπωρο του 1371 ο Ευθύμιος, ο φημισμένος θεολόγος και συγγραφέας και μετέπειτα Πατριάρχης Βουλγαρίας επέστρεψε από το βουνό Άθω για να εγκαθιδρύσει το μεσαιωνικό Turnovo Literaly School στο Μοναστήρι Αγίας Τριάδας κοντά στο Turnovgrad.
Η φιλολογική Σχολή του Τurnovo είχα μια δυνατή επιρροή στην ανάπτυξη της φιλολογικής και λογοτεχνικής γλώσσας στην Ρωσία, Σερβία και Ρουμανία και επίσης επηρέασε εξαιρετικά την φιλοσοφία και τα θρησκευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα των παραπάνω χωρών. Μεταπτυχιακά προγράμματα υπάρχουν και μερικής και ολικής απασχόλησης. Το πρόγραμμα «Θεολογία της προσωπικότητας και της κοινωνίας» είναι μερικής απασχόλησης και διαρκεί 1 χρόνο. Περιλαμβάνει τα διδακτικά μαθήματα: Ανθρωπολογία και αμαρτολογία στην ησυχαστική Θεολογία, Ασκητική Ανθρωπολογία, Βιβλική Ανθρωπολογία, Δογματικές πηγές των Εκκλησιαστικών Δοξασιών για τον Άνθρωπο, Βιβλικές Προϋποθέσεις της Κοινωνικής Θεολογίας, Θεολογία του Διαλόγου, Αρχαία Σημιτική Μυθολογία και Ανθρωπολογία, Ευχαριστιακή Εκκλησιολογία.
Ρουμανία
Η ιστορία του Babes-Bolyai Universitatea (Cluj-Napoca Romania) είναι μεγάλη αφού ξεκινάει από το 1567 και τον πρίγκιπα Ioan Sigismund ο οποίος ίδρυσε μια Ακαδημία στις Sebes (Alba). Από το 1993 όμως σημειώθηκε η πιο εκτενής και μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ιστορία για το Cluj University. Το Πανεπιστήμιο είναι τώρα το πιο ποικίλο (σε θέμα εξειδίκευσης) και σύνθετο Ινστιτούτο Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Ρουμανίας. Σε αυτό το Πανεπιστήμιο βρίσκει κανείς πολλά μεταπτυχιακά προγράμματα στον τομέα της Θεολογίας. Διαρκούν δύο χρόνια και είναι όλα ολικής απασχόλησης. Το μειονέκτημα είναι πως όλα διδάσκονται στην Ρουμανική ή Ουγγρική Γλώσσα οπότε απαραίτητα προϋπόθεση είναι η άριστη γνώση των συγκεκριμένων γλωσσών. Τα τμήματα διακρίνονται σε τέσσερα: Ελληνο-Καθολική Θεολογία, Ορθόδοξη Θεολογία, Εφαρμοσμένη Θεολογία, Ρωμαιoκαθολική Θεολογία. Τα μαθήματα για το πτυχίο Master είναι: Χριστιανική Ορθόδοξη Ερμηνευτική και Δοξασία, Ρουμανική Ορθοδοξία και Λειτουργική Ζωή, Παστορική και Κληρική Καθοδήγηση, Ηθική Βιοηθική- Δεοντολογική Ηθική, Χριστιανική Αρχαιολογία, Κοινωνικό-πνευματική Συμβουλευτική για τον Ευπαθή Πληθυσμό, Ηθική Συμβουλή, τα Χριστιανικά θεμέλια της ευρωπαϊκής ταυτότητας, Βιβλική Θεολογία, Παστορική Θεολογία στις Εκκλησιαστικής κοινότητες, Εφαρμοσμένη Θεολογία, Παστορική Συμβουλευτική, Θεολογία- Πολιτισμός και Κοινωνία, Εφαρμοσμένη Παστορική Ρωμαιοκαθολική Θεολογία. Το πρόγραμμα Erasmus του Πανεπιστημίου δίνει την δυνατότητα υποτροφιών τους υποψηφίους φοιτητές της Ευρώπης αλλά και των άλλων ηπείρων.
Το Πανεπιστήμιο της Κραϊόβας (University of Craiova) μετά από συνεδρίαση της Πανεπιστημιακής Γερουσίας στις 9 Δεκεμβρίου 1991 ενέκρινε την ίδρυση της Σχολής Θεολογίας και την ένταξή της στην ακαδημαϊκή δομή του Πανεπιστημίου. Έτσι, η Θεολογική Σχολή ιδρύθηκε, με ισχύ από την 1η Οκτωβρίου 1992, μετά από το πρωτόκολλο του Υπουργείου Παιδείας και Επιστημών και του Ορθόδοξου Πατριαρχείου Ρουμανίας. Το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών (Master) του τμήματος Ορθόδοξης Θεολογίας έχει διάρκεια δύο ετών και αφορά την Αποστολική Διακονία. Το University of Craiova συνεργάζεται με το τμήμα Θεολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για το πρόγραμμα Erasmus.
Ουγγαρία
Το Reformed Theological University of Debrecen είναι τμήμα του Reformed College του Ντέμπρετσεν της Ουγγαρίας από το 1538. Το RTUD προσφέρει μια ευρεία γκάμα επιλογών σε εκπαιδευτικά προγράμματα και υψηλού επιπέδου κατάρτιση. Το Master του τμήματος ειδικεύεται στην θρησκευτική αγωγή και βασίζεται στο bachelor του ίδιου τίτλου. Εξασκεί τους εκπαιδευτικούς της εφαρμοσμένης θεολογίας στην διδαχή των θρησκευτικών στην ηλικιακή ομάδα των 14 έως 18 ετών. Το πρόγραμμα αυτό εκτελείται σε συνεργασία με το Teacher Training Institute of Debrecen University.
Ισπανία
Universidad de Murcia: Το Master Úniversitario στην Θεολογία του Πανεπιστημίου της Μούρθια διαρκεί ένα χρόνο και είναι βασισμένο στο Σχέδιο (Plan) Bolonia. Το κόστος για τα έτη 2011-2012 ήταν στα 1885 €.
Πορτογαλία
Το Universidade Católica Portuguesa αναγνωρίστηκε επίσημα από το Υπουργείο Παιδείας της Πορτογαλίας στις 15 Ιουλίου 1971. Το Mestrado Integrado όπως είναι ο τίτλος του έχει μακριά παράδοση η οποία ενισχύθηκε πρόσφατα από την Αγία Έδρα. Έχει διάρκεια 10 εξαμήνων (δηλαδή πέντε ετών).Περιλαμβάνει θεολογικά αλλά και γλωσσικά μαθήματα όπως της εβραϊκής, λατινικής και ελληνικής. Είναι από τα ελάχιστα προγράμματα που περιέχει και μάθημα Ψυχολογίας (με βάση την θρησκεία).
Ελλάδα
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υλοποιεί ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών το οποίο περιλαμβάνει: 1. Ερμηνευτική Θεολογία (Παλαιά Διαθήκη, Καινή Διαθήκη, Θρησκειολογία), 2. Ιστορική Θεολογία (Ιστορία, Γραμματεία, Αρχαιολογία), 3. Οικουμενική Θεολογία, 4. Πρακτική Θεολογία (Παιδαγωγική, Λειτουργική, Εκκλησιαστικό και Κανονικό Δίκαιο), 5. Συστηματική Θεολογία (Δογματική, Φιλοσοφία, Ηθική, Ποιμαντική, Κοινωνιολογία). Δεν υπάρχει καμία οικονομική επιβάρυνση για τους σπουδαστές αφού το πρόγραμμα διδάσκεται δωρεάν.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών προσφέρει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Θεολογίας. Το ενδεικτικό πρόγραμμα των Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πρώτου Κύκλου και τα προσφερόμενα μαθήματα ανάλογα με τις τέσσερις Ειδικεύσεις είναι: ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Προβλήματα Εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη, Προβλήματα Εισαγωγής στην Καινή Διαθήκη, Μεσοδιαθηκική Γραμματεία, Αρχαιολογία και Βίβλος, Προβλήματα Ερμηνείας στη Καινή Διαθήκη, Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής Καινής Διαθήκης, Ιστορία και Γεωγραφία των Λαών της Βίβλου, Προβλήματα Ερμηνείας στη Παλαιά Διαθήκη, Εξωβιβλική Γραμματεία, Βιβλική Θεολογία). ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Θέματα Κανονικού Δικαίου, Θέματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ελλάδος, Θέματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας μέχρι την Εικονομαχία, Θέματα Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, Θέματα Ορθόδοξης Εικονογραφικής Τέχνης, Θέματα Ιστορίας Θρησκευμάτων, Θέματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας από την Εικονομαχία μέχρι την Άλωση, Θέματα Λειτουργικής, Θέματα Νεώτερης Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Θέματα Ιστορίας Σλαβικών Εκκλησιών). ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ: Θέματα Φιλοσοφίας της Παιδείας και Θρησκειοπαιδαγωγικής, Θέματα Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας, Μεθοδολογία Συστηματικής Θεολογίας και Ερμηνεία Δογματικών Κειμένων, Διάλογος Φιλοσοφίας και Θεολογίας, Θέματα Ποιμαντικής Θεολογίας, Εκκλησία και Δόγμα, Διάλογος Θεολογίας-Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής, Σύγχρονα Θέματα Ηθικής, Θέματα Δογματικής. Η φοίτηση διαρκεί τέσσερα ακαδημαϊκά εξάμηνα. Το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων χορηγεί υποτροφίες για την εισαγωγή στο παραπάνω Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα.
Ειρήνη Κοκολινάκη
