Βιταμίνη D: Πόσο σημαντική είναι για το ανθρώπινο σώμα;
Ιούνιος, εξεταστική και καύσωνας το τρίπτυχο της επιτυχίας. Το ραδιόφωνο να παίζει μανιωδώς «Το καλοκαιράκι στην ακρογιαλιά» και εσύ… «μέσα στο νεράκι να πλέεις» με ένα βιβλίο αγκαλιά! Είναι η περίοδος αυτή που αγναντεύεις το μπαλκόνι από το καναπέ σου, το χαζεύεις και απλά του κουνάς το μαντήλι! Παραμένεις στο σπίτι κλεισμένος για να πετύχεις το στόχο σου, το πολυπόθητο πτυχίο. Ωστόσο, στο βωμό της μελέτης θυσιάζεις το πιο σημαντικό, την υγεία του σώματός σου. Και κύριο και βασικό είναι ότι στερείσαι τη βιταμίνη D ή αλλιώς βιταμίνη του ήλιου. Στην Ελλάδα, μία ηλιόλουστη χώρα, αντί να παρατηρείται πλεόνασμα, υπάρχει έλλειμα αυτής της βιταμίνης! Που οφείλεται αυτό και πως μπορούμε να το επιλύσουμε;
Τι είναι η βιταμίνη D;
H βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή και απαρτίζεται από μία ομάδα προβιταμινών που μετατρέπονται στον οργανισμό σε δραστικούς μεταβολίτες για να ασκήσουν τη δράση τους. Με τη τροφή λαμβάνονται οι πρόδρομες μορφές, η εργοστερόλη αλλά και η 7-δεϋδροχοληστερόλη όπου μέσω επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας (τύπος UVB), παράγονται οι δραστικές εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2) και χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D3) αντίστοιχα. Η D3 σχηματίζεται στο δέρμα από την 7-δεϋδροχοληστερόλη, με τη βοήθεια της υπεριώδους ακτινοβολίας. Έπειτα, η βιταμίνη D3 μετατρέπεται στους πιο ισχυρούς μεταβολίτες στο ήπαρ και τους νεφρούς, την καλσιφεδιόλη και την καλσιτριόλη αντίστοιχα. Αξίζει να τονιστεί, ότι το δέρμα καλύπτει το 90% των αναγκών του οργανισμού σε βιταμίνη D.
Ποια είναι η σημασία της βιταμίνης D για τον οργανισμό;
Η βιταμίνη D αποτελεί το μυστικό για έναν υγιή σκελετό ενώ λαμβάνει εξέχοντα ρόλο στην καλή λειτουργία της καρδιάς και του νευρομυϊκού συστήματος. Για να κατανοήσουμε την ιδιαίτερη σημασία της για τη διατήρηση υγιών οστών, ας αναλογιστούμε τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψή της. Ένδεια βιταμίνης D είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με οστεοπόρωση ενώ συχνά οδηγεί σε οστεομαλακία και ραχίτιδα. Έρευνες υποστηρίζουν ότι η απουσία της αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, ρευματοειδούς αρθρίτιδας καθώς και διάφορων μορφών καρκίνου. Με άλλα λόγια, η βιταμίνη D κατέχει τα ηνία στον έλεγχο του μεταβολισμού του ασβεστίου, του μαγνησίου και του φωσφόρου, ρυθμίζει τα επίπεδά τους στο αίμα αλλά και τις ποσότητες αυτών που αποβάλλονται.
Το παράδοξο της Ελλάδας
Παραπάνω διατυπώθηκε ότι θεμέλιος λίθος για την σύνθεση της βιταμίνης D είναι οι υπεριώδεις ακτίνες του ηλιακού φωτός. Εντούτις, στην Ελλάδα μία μεσογειακή χώρα, που οι ηλιόλουστες μέρες αφθονούν, παρατηρείται ανεπάρκεια της βιταμίνης σε όλες τις ηλικίες. Ένας πιθανός λόγος για τον οποίο λιγοστεύουν τα αποθέματά της, είναι η περιορισμένη απευθείας έκθεση στο ηλιακό φως. Αξίζει να σημειώσουμε, ότι το γυαλί των παραθύρων απορροφά το μεγαλύτερο μέρος UVB, δυσχεραίνοντας την παραγωγή της βιταμίνης D. Ακόμα, η μελανίνη του δέρματος δρα σαν φίλτρο της UVB, παράγοντας που αφορά κυρίως τα άτομα με σκούρο φωτότυπο. Επίσης, το ελαιόλαδο που είναι η κύρια πηγή μαγειρικού λίπους στην Ελλάδα, δεν περιέχει βιταμίνη D. Συχνά, γίνεται λόγος και για τα αιωρούμενα σωματίδια και τους ρύπους που παρεμποδίζουν τη σύνθεση βιταμίνης D. Είναι γνωστό ότι η ηλικία και συγκεκριμένα από τα 50 έτη κι έπειτα, συμβάλλει αρνητικά στην ικανότητα παραγωγής της βιταμίνης. Τέλος, η άποψη ότι τα αντηλιακά αποτρέπουν τη σύνθεση της βιταμίνης D είναι μύθος, αφού επιτρέπουν να φτάσει ένα μικρό μέρος της UV ακτινοβολίας (2-7%) στο δέρμα, ικανό να συνθέσει την απαραίτητη για τον οργανισμό βιταμίνη D.
Όταν η λύση στο πρόβλημα κρύβεται στο τρόπο ζωής…
Το ανθρώπινο σώμα συνθέτει μόλις το 10% της βιταμίνης D μέσω των τροφών ενώ το υπόλοιπο κυρίως με την UV ακτινοβολία. Και προτού σπεύσεις στο φαρμακείο για να αγοράσεις συμπλήρωμα διατροφής, μάθε ότι το κλειδί για τη λύση του προβλήματος κρύβεται στη διατροφή και στο τρόπο ζωής σου! Ειδικότερα:
Κατανάλωσε τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D, όπως λιπαρά ψάρια και το συκώτι τους, αυγά, πουλερικά, ξηροί καρποί και όσπρια.
Να εκθέτεις το πρόσωπο και τα άνω άκρα σου στον ήλιο, χωρίς αντιηλιακό, για 15 περίπου λεπτά καθημερινά από τις 10:00-14:00 μ.μ. Όσο πιο σκουρόχρωμο το δέρμα τόσο μεγαλύτερης διάρκειας πρέπει να είναι η έκθεση. Προσπάθησε να μην καλύπτεις τα χέρια σου πλήρως με ρούχα.
Έλεγξε τα επίπεδα του μαγνησίου, καθώς επηρεάζει το μεταβολισμό και τη δράση της βιταμίνης D.
Σε περίπτωση έλλειψης ή ανεπάρκειας βιταμίνης D, συμβουλεύσου το γιατρό ή το φαρμακοποιό σου προκειμένου να λάβεις το κατάλληλο συμπλήρωμα ή φαρμακευτικό σκεύασμα. Απόφυγε τις υπερβολές στη δοσολογία καθώς οδηγούν σε υπερασβεστιαιμία με αυξημένο κίνδυνο ανακοπής καρδιάς.