coaching εναλλακτική προσέγγιση

Coaching: Η νέα τάση βελτίωσης της ζωής μας. Γιατί μας αφορά και ποια η καινοτομία στην προσέγγισή του

Του Κωνσταντίνου Πολέμη

O Αβραάμ Μάσλοου στη Θεωρία Ιεράρχησης των Αναγκών διετύπωσε πέντε βασικές ανάγκες τις οποίες καλούνται οι άνθρωποι να ικανοποιήσουν:

  • την Επιβίωση (στην οποία περιλαμβάνεται το φαγητό, ο ύπνος, το νερό κλπ),
  • την Ασφάλεια (σωματική),
  • το Ανήκειν και την Αγάπη (οικογένεια, φιλία, ερωτική σχέση κλπ),
  • την Εκτίμηση (επιτυχία, εμπιστοσύνη, σεβασμός) και τέλος
  • την Αυτοπραγμάτωση (δημιουργικότητα, αυθορμητισμός, ηθική, αποδοχή αλλά και έλλειψη προκαταλήψεων).

Η θεωρία του αυτή μεταξύ άλλων (Business Management) επηρέασε και την πρακτική του coaching.

Τι είναι το coaching;

Ένας από τους ορισμούς που θα μπορούσε να μας φανεί χρήσιμος είναι πως το coaching αποτελεί ένα σύνολο από διαδικασίες, μεθόδους, τρόπους και συγκεκριμένα εργαλεία, τα οποία έχουν εφαρμογή πάνω σε ανθρώπους και ομάδες (πχ εταιρείες) για να υποστηριχθεί η επίτευξη ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων προσωπικών, ατομικών ή και επαγγελματικών στόχων.

Για να γίνει πιο κατανοητός αυτός ο πρόχειρος ορισμός του coaching θα πρέπει να τονισθεί ότι προέκυψε από την ανάγκη των ανθρώπων για ευεξία, ύπαρξη οράματος στη ζωή, αυτογνωσία και ολοκλήρωση και όλα αυτά μέσα από την ενεργό συμμετοχή του ενδιαφερομένου (coachee) και όχι υπό την καθοδήγηση του συμβούλου (coach).

Coaching και στοχοθεσία

Η έννοια της στοχοθεσίας έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση των πρακτικών που εφαρμόζονται στο coaching και αυτό γιατί προαπαιτούνται η συνειδητότητα του εαυτού μας στην επιδίωξη της αλλαγής αλλά και της αυτόνομης μάθησης. Συνειδητά επιλέγουμε την κατεύθυνση στη ζωή μας και αξιοποιούμε την ήδη αποκτηθείσα εμπειρία μας για να πετύχουμε στόχους και να αλλάξουμε τη ζωή μας. Οι στόχοι πρέπει να είναι ξεκάθαροι και σαφείς και ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες και τις αξίες των ανθρώπων. Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι το coaching αποδέχεται ως έμφυτη την τάση του ανθρώπου για θετική ανάπτυξη και διαρκή εξέλιξη προς την ολοκλήρωση.

Coaching: Μια σχέση συμμαχίας

Ο coachee, λοιπόν, προσπαθεί μέσα από έναν εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό του να μάθει από την εμπειρία του, να παρατηρήσει τον εαυτό του και συνακόλουθα να βελτιωθεί. Με τη βοήθεια του coach ο coachee ανακαλύπτει πτυχές του εαυτού του πιθανά αναξιοποίητες, ενδυναμώνεται, αναγνωρίζει τα θετικά και αρνητικά συναισθήματά του και την πηγή τους και έτσι ενεργοποιείται. Coach και coachee αναπτύσσουν μια σχέση που θα την χαρακτηρίζαμε ως συμμαχία.

Ο coachee ενθαρρύνεται να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του. Μέσα από τη σχέση του με τον coach αναλαμβάνει δεσμεύσεις για τις επιλογές στις οποίες ο ίδιος προβαίνει. Ο ρόλος του coach εδώ είναι να ενισχύσει την επινοητικότητα του coachee στη δόμηση νέων ιδεών και κατευθύνσεων.

Στροφή στο… Μέλλον

Με βάση τα παραπάνω θα λέγαμε ότι το coaching επικεντρώνεται στο μέλλον και όχι στο παρελθόν, αφού αναζητά και στοχάζεται για το αποτέλεσμα και μόνον αυτό.

Coaching και ψυχοθεραπεία

Αυτό το τελευταίο είναι και που το διακρίνει από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Ο coach δεν ασχολείται με ψυχικά τραύματα του παρελθόντος και δεν προσπαθεί να τα θεραπεύσει. Η θεραπεία εργάζεται για την ανακούφιση από τη δυσφορία και για τη δόμηση μιας λειτουργικής ζωής. Αντίθετα, το coaching προαπαιτεί λειτουργική εσωτερική ισορροπία στον coachee, γιατί πολύ συχνά στις συνεδρίες coaching αυτή θα προκληθεί, για να σχεδιαστούν νέες δράσεις και συμπεριφορές.

Το coaching, επομένως, δεν είναι μια παγιωμένη κατάσταση, αλλά μια συνεχόμενη εμπειρία.

Coaching και προϋποθέσεις επιτυχίας

Στο coaching ακολουθούνται οι παρακάτω τεχνικές ως προϋποθέσεις για την επιτυχία του:

  • Αποτελεσματική επικοινωνία,
  • Ενεργητική Ακρόαση,
  • Ενσυναίσθηση,
  • Αναπαλαίωση (ανασημασιοδότηση πεποιθήσεων, βεβαιοτήτων κλπ),
  • Αναστοχασμός (διαδικασία εμβάθυνσης και επίγνωσης του εαυτού και μετασχηματισμός της εμπειρίας σε γνώση).

Ειδικεύσεις του coaching

Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες ειδικεύσεις:

  • Life –
  • Relationship –
  • Business –
  • Executive –
  • Career –
  • Divorce –
  • Financial –
  • Health –
  • Sports –
  • Conflict Coaching

Εργαλεία του coaching

Ένας coach μπορεί ενδεικτικά να χρησιμοποιήσει τα εξής εργαλεία:

  • Γνωριμία με τον εαυτό μας (αξίες – πιστεύω – πεποιθήσεις – πρακτικές)
  • Δυνάμεις και αδυναμίες (SWOT)
  • Αποδοχή του εαυτού μας
  • Απελευθέρωση από δυσλειτουργικά πιστεύω
  • Ανάλυση των ρόλων στη ζωή μας
  • Τα προβλήματα ως ευκαιρίες
  • Διαχείριση συγκρούσεων
  • Λήψη αποφάσεων
  • Συμφιλίωση με συναισθήματα
  • Κατάλληλη διαχείριση και αξιοποίηση χρόνου
  • Αντιμετώπιση πιεστικών καταστάσεων
  • Ανάπτυξη υγιούς αυτοπεποίθησης
  • Αποτελεσματική αναζήτηση εργασίας – αύξηση παραγωγικότητας

Τελικά ποια η διαφορά ενός coach;

Για να γίνει αισθητή η διαφορά:

Ψυχοθεραπευτής (Therapist): Ερευνά τις παρελθούσες εμπειρίες σου.

Σύμβουλος (Counsellor): Ακούει τις ανησυχίες σου και σου δίνει συμβουλές.

Μέντορας (Mentor): Μοιράζεται με σένα τις δικές του εμπειρίες.

Εμπειρογνώμονας (Consultant): Σου λέει τι να κάνεις.

Coach: Σου θέτει ανοικτού τύπου ερωτήσεις για να ενισχύσεις την αυτογνωσία σου, να συνειδητοποιήσεις τις αξίες σου και να ανακαλύψεις πού θέλεις να πορευθείς.

Ποιος είναι ο κατάλληλος coach;

Ένας coach που έχει δεχθεί σχετική ειδίκευση από πιστοποιημένα προγράμματα που προσφέρονται διαθέτει μια καλή βάση προσέγγισης. Θα προσθέταμε πως είναι απαραίτητο ένας coach να έχει σπουδάσει μια ανθρωπιστική επιστήμη. Η ενασχόληση με τη φιλοσοφία (πχ ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια θέτει αρκετά ζητήματα που έχουν εμπνεύσει τις πρακτικές του coaching, το ελληνικό σοφιστικό κίνημα επικέντρωσε τη φιλοσοφία στον άνθρωπο και τα προβλήματά του από την εξήγηση των φυσικών φαινομένων), τα κείμενα της λογοτεχνίας και τη συσσωρευμένη γνώση από το παρελθόνέχουν λειάνει κατάλληλα την προσωπικότητα του coach ώστε να διαθέτει ενσυναίσθηση, να ακροάται ενεργητικά και να θέτει τα κατάλληλα ερωτήματα στον coachee.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία έμπνευσης παρόντος άρθρου: