21 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας
της Κάλλιας Χρηστάκη
Γλώσσα. Ένα από τα πιο σημαντικά αγαθά του ανθρώπου που μας ενώνει. Η γλώσσα αποτελεί έναν κώδικα επικοινωνίας και συντελεί στη δημιουργία διάλογου. Παράλληλα, είναι ακλόνητος παράγοντας για τη δημιουργία σχέσεων και την διατήρηση τους. Ένα αγαθό που όχι μόνο μας ενώνει, αλλά ταυτόχρονα μας διαφοροποιεί. Η πρώτη γλώσσα μας ξεχωρίζει, μας κάνει μοναδικούς και μας «ριζώνει» στην παράδοση των προγόνων μας. Επιτρέψτε μου να μην χρησιμοποιήσω προσωπικά τον όρο «μητρική γλώσσα», καθώς σύμφωνα με βιβλιογραφία, δημιουργούνται κάποιες ανακρίβειες. Στους μονόγλωσσους είναι σαφής όρος, η γλώσσα από τη μητέρα μου. Στους δίγλωσσους, όμως, προκύπτουν ποικίλα ερωτήματα, όπως είναι η γλώσσα που ξέρω καλύτερα; Είναι η γλώσσα που ταυτίζομαι;
Στο άκουσμα της λέξης «γλώσσες», σκεφτόμαστε έναν χ μεγάλο αριθμό, όμως ελάχιστοι μπορούν να διανοηθούν πόσες πολλές υπάρχουν παγκοσμίως. Σε παγκόσμιο επίπεδο, λοιπόν, ομιλούνται περίπου 6.000 γλώσσες. Από την ποικιλία των γλωσσών μπορούμε να διανοηθούμε πόσοι πολλοί διαφορετικοί πληθυσμοί υπάρχουν στον κόσμο. Σαφώς η καθεμία κατέχει ξεχωριστή θέση για τους ομιλητές της. Η γλώσσα δεν είναι απλά ένα άκουσμα για να μεταφερθεί ένα μήνυμα ανάμεσα σε ένα πομπό και δέκτη. Η γλώσσα είναι συναισθήματα και εμπειρίες. Στους ομόγλωσσους οι λέξεις ηχούν και χρωματίζονται διαφορετικά, καθώς μας περικυκλώνει ένας ψυχικός και ηθικός δεσμός. «Η εσώτατη αισθηματική μας ζωή», παρατηρεί ο γλωσσολόγος Schuchardt, «μπορεί ν’ αποκαλυφτεί μόνο στη μητρική μας γλώσσα, και μόνο αυτήν θα κατείχαμε μ’ ελευθερία δημιουργική».
Δεν είναι άδικο το πολύτιμο αγαθό κάποιων, να θεωρείται «κατώτερο» από κάποιους άλλους; Ή χειρότερα να το στερηθούν; Και όμως, οι μισές από τις 6.000 γλώσσες κινδυνεύουν να περιοριστούν ή να εξαφανιστούν. Μπροστά στον κίνδυνο εξαφάνισης της γλώσσας, οι ίδιοι ομιλητές της θα την υπερασπιστούν με όποιο τρόπο. Όπως, οι φοιτητές του Ανατολικού Πακιστάν (σημερινού Μπαγκλαντές) ξεσηκώθηκαν για να εμποδίσουν την κατάργηση της γλώσσας τους «Μπενγκάλι» και την υιοθέτηση της επίσημης πακιστανικής «Ουρντού». Η διαμαρτυρία κατέληξε σε αιματοχυσία εξαιτίας της εμπλοκής της αστυνομίας. Χάρις σε αυτό το γεγονός που πραγματοποιήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 1952, η Γενική Συνέλευσης της UNESCO αποφάσισε το 1999 να καθιερώσει την 21 Φεβρουαρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας.
Σκοπός της καθιέρωσης της συγκεκριμένης ημερομηνίας είναι η προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας και η διάσωση των ολιγότερο ομιλούμενων γλωσσών. Η εξαφάνιση μιας γλώσσας είναι σαν να χάνουν τον ίδιο τους τον εαυτό, σαν υποβαθμίζεται η ίδια τους η ύπαρξη. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να στερείται κανείς να ομιλεί τη γλώσσα του και ο καθένας, ακόμα και αν βρίσκεται σε ξένη χώρα, έχει το δικαίωμα, γενικώς, να μιλάει την γλώσσα του και ειδικώς, τα παιδιά να την διδάσκονται.
