17 Νοέμβρη: Ημέρες Πολυτεχνείου
της Έλενας Σκούφου
«Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» φώναζαν πριν 49 χρόνια, οι φοιτητές που εξεγέρθηκαν ενάντια στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών. «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» όπως αυτοαποκαλούνταν, αντέδρασαν στο βάναυσο καθεστώς, που αφαίρεσε από το λαό το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης σε όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου βίου. Μέσα σε ένα καθεστώς τρόμου, απαγόρευσης, εξοριών και λογοκρισίας, τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν από τις 14 έως τις 17 Νοέμβρη 1973, αποτελούν τη μεγαλύτερη δήλωση του φοιτητικού κινήματος για αποδέσμευση από τον δυνάστη, τον καταπιεστή της ελεύθερης βούλησης. Με οδηγό τη δίψα για Ελευθερία, οι φοιτητές του Πολυτεχνείου, προχώρησαν σε κατάληψη του χώρου και για τις τέσσερις επόμενες ημέρες, ξεχύθηκαν στους αθηναϊκούς δρόμους, γεμίζοντας ελπίδα τον κόσμο, ελπίδα για ανατροπή, ελπίδα για ζωή!
Μάρτυρες των γεγονότων
Μάρτυρες της αντιχουντικής Επανάστασης, υπήρξαν μεταξύ άλλων, οι οπερατέρ του φιλμ «Ημέρες Πολυτεχνείου» οι οποίοι κατέγραψαν τα ιστορικά γεγονότα, μέσα στο κλίμα αναβρασμού που επικρατούσε, αψηφώντας τον κίνδυνο που επεφύλασσε γι’ αυτούς μια τέτοια ενέργεια. Κινηματογραφικά αποσπάσματα που συνενώθηκαν, μας προσφέρουν ένα άκρως ρεαλιστικό θέαμα που δημιουργήθηκε τότε, με αφορμή την επέτειο της πρώτης πενταετίας από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου. Με τον Παπαναγιώτου στην επιμέλεια των κειμένων και της παρουσίασης, ξεδιπλώνεται ένα ντοκουμέντο που μετρά κάτι λιγότερο από μία ώρα και περιλαμβάνει βιντεοσκοπήσεις και μαρτυρίες έξι δημοσιογράφων, που έζησαν τα συνταρακτικά γεγονότα.
Ένας από αυτούς, ο Σινανίδης, τη κρίσιμη νύχτα στάλθηκε με εντολή του τότε Υπουργού να τραβήξει πλάνα από τις συνοικίες της Αθήνας, όπου επικρατούσε μια «έκρυθμη κατάσταση» όταν ξαφνικά ενημερώθηκαν πως στο Πολυτεχνείο εκδηλωνόταν ένας ασυνήθιστος αναβρασμός. Σπεύδοντας εκεί, οι εικόνες μίσους και φρίκης που διαδραματίστηκαν, ήταν δίχως προηγούμενο. Με το στρατιωτικό άρμα να συνθλίβει τους φοιτητές και με δεκάδες κορμιά να κείτονται στο έδαφος, ο Σινανίδης βιντεοσκοπεί «παράνομα» τις σκηνές αυτές, με μοναδικό φωτισμό, «το φως της Κολάσεως» όπως χαρακτήρισε ο ίδιος τον προβολέα του τανκ.
Με τον Μάλλιο να παίρνει την κινηματογραφική σκυτάλη, καταγράφονται οι πολύμορφες δράσεις των φοιτητών, με σκοπό την ενημέρωση του λαού, καλύπτοντας τα γεγονότα πριν το αιματοβαμμένο Σάββατο, αλλά και της επόμενης αμέσως μέρας, με την επαναφορά του στρατιωτικού νόμου.
Ο Βελογιάννης, ο ρεπόρτερ που κινηματογραφεί ένα δεκαοκτάλεπτο φιλμ, για το Πολυτεχνείο, στέλνει κρυφά τα ντοκουμέντα στο Λονδίνο, γνωστοποιώντας παγκοσμίως τα ελληνικά γεγονότα.
Πάνω στη κολώνα του Πολυτεχνείου, τη νύχτα της 17ης πρωτοστατεί ο Πατσαβός, απεσταλμένος δημοσιογράφος της γερμανικής τηλεόρασης, που εξεγείρεται μαζί με τους φοιτητές, την ώρα που τον γκρεμίζει το τανκ. Τραυματισμένος, διαφεύγει, μα τελικά συλλαμβάνεται, περνώντας βασανιστικές μέρες εντός της φυλακής.
Ακολουθεί ο Καλοβυρνάς, που καταγράφει λίγες ώρες πριν το μοιραίο συμβάν, αλλά και τη 18η που τα στρατιωτικά άρματα κατακλύζουν την Αθήνα.
Το φιλμ κλείνει με τον Ολλανδό απεσταλμένο Κουράντ, που καταγράφει τη σύμπραξη εργατών και φοιτητών στον αγώνα, την προστασία που προσφέρει στους κυνηγημένους από την αστυνομία φοιτητές και τη συνομιλία του μαζί τους, κοινοποιώντας στις ΗΠΑ τα αιτήματά τους, αφού φυγαδεύει τα βίντεο, με αμερικανούς τουρίστες στο εξωτερικό. Η καταγραφή του Κουράντ, είναι ίσως η πιο συγκλονιστική, καθώς καλύπτει όλες τις μέρες του ξεσηκωμού, έως και τη κήρυξη στρατιωτικού νόμου, αποτυπώνοντας με κάθε λεπτομέρεια ό,τι συμβαίνει εντός και εκτός του Πολυτεχνείου. Ο δημοσιογράφος εν συνεχεία καταδιώκεται από τη Χούντα, αλλά ο ίδιος παραμένει στην Ελλάδα, ως και τη πτώση του καθεστώτος.
Τελειώνοντας τη παρακολούθηση, συνειδητοποιούμε πως παρά τις σχεδόν πέντε δεκαετίες που μεσολάβησαν, το Πολυτεχνείο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» λοιπόν σ’ ένα κλίμα φαινομενικής Ειρήνης, οι φωνές μας αντηχούν τα ίδια συνθήματα όπως και τότε «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία»!
