Όταν μια εικόνα ξεπερνά τις χίλιες λέξεις…φέρνει βραβείο…
Της Νικολίας Σαββοπούλου*
“Δείξαμε στον κόσμο τι συμβαίνει και ο κόσμος νοιάστηκε. Φάνηκε πως η ανθρωπισμός είναι ακόμα ζωντανός”.
Πολλές φορές οι ανθρώπινες τραγωδίες και ο ενδόμυχος πόνος δεν μπορούν να αποδοθούν με λέξεις. Εκεί που τα λόγια οπισθοχωρούν μη μπορώντας να αντέξουν το βάρος των περιστάσεων έρχεται ο φακός για να καλύψει το κενό. Στις φωτογραφίες δεν υπάρχει παραπλάνηση, ο φακός «τραβάει» αυτό που αντικρίζει. Τρεις Έλληνες φωτογράφοι φάνηκε πως ήξεραν καλά πως η φωτογραφία έχει μεγάλη δύναμη, την δύναμη των ανθρώπων που απεικονίζει. Και έφεραν την Ελλάδα στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής.
Η προσφυγική κρίση καλύφθηκε δημοσιογραφικά με πολλούς τρόπους: ρεπορτάζ, συνεντεύξεις, άρθρα. Το φωτογραφικό υλικό όμως που ήρθε στην δημοσιότητα μετέδωσεσε σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα την αλήθεια χωρίς μεροληψίες. Και η αλήθεια στο τέλος κερδίζει. Και κέρδισαν. Τρεις Έλληνες που ανήκαν στη φωτογραφική ομάδα του γραφείου Reuters τιμήθηκαν με βραβείο Πούλιτζερ για την κάλυψη των προσφυγικών ροών.
11 Αυγούστου, 2015. Στα ανοιχτά της Κω. Ο ήλιος δύει στο Αιγαίο. Μια βάρκα με πρόσφυγες πλέει στα ήρεμα νερά. REUTERS/Yannis Behrakis
Πιο συγκεκριμένα, το πρακτορείο ειδήσεων Reuters και η εφημερίδα New York Times τιμήθηκαν από κοινού με τα βραβεία Πούλιτζερ στην κατηγορία για φωτογραφία “Breaking News” (Έκτακτης Επικαιρότητας), για τη φωτογραφική κάλυψη της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη και την Μέση Ανατολή. Τα ονόματα των τριών Ελλήνων που φέρουν πλέον το τιμητικό βραβείο στο βιογραφικό τους είναι: ο Γιάννης Μπεχράκης, ο Άλκης Κωνσταντινίδης και ο Αλέξανδρος Αβραμίδης.
Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν την Δευτέρα 18 Απριλίου και αρχικά οι περισσότερες αναφορές ήταν στο όνομα του Μπεχράκη, καθώς ήταν ο επικεφαλής της ομάδας και διέθετε μια μακρόχρονη επαγγελματική εμπειρία. Ο ίδιος, ωστόσο, με ανάρτησή του στο facebook δήλωσε «Το να παίρνεις ένα Πούλιτζερ από μόνο του είναι μεγάλη επιτυχία και αναγνώριση της δουλειάς σου. Το να το μοιράζεσαι με δυο είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά μαθητές σου (Aλκης Κωνσταντινίδης και Αλέξανδρος Αβραμίδης) έχει αξία πέρα από κάθε αναγνώριση. Μεγάλο ευχαριστώ στους συνεργάτες μου για την αφοσίωση και σκληρή δουλειά!» Εντυπωσίασε με το ήθος του και την γενναιοδωρία του απέναντι στους συνεργάτες του, τους οποίους ανύψωσε στην θέση που τους άρμοζε τη στιγμή που οι περισσότεροι τους θεώρησαν ως απλούς βοηθούς του. Μέσα από τη δήλωσή του στο Reuters δείχνει την συγκίνησή του για μια ακόμη φορά «Δείξαμε στον κόσμο τι συμβαίνει και ο κόσμος νοιάστηκε. Φάνηκε πως η ανθρωπισμός είναι ακόμα ζωντανός. Κάναμε τις φωνές αυτών των άτυχων ανθρώπων να ακουστούν. Τώρα, με το Πούλιτζερ, νιώθουμε πως η δουλειά μας αναγνωρίστηκε επαγγελματικά».
24 Σεπτεμβρίου 2015. Ενας σύρος πρόσφυγας κρατάει τα δύο παιδιά του προσπαθώντας να βγει στη στεριά στη Λέσβο. REUTERS/Yannis Behrakiς
Την ανθρωπιά και την ευγένεια της φωτογραφίας φαίνεται να ασπάζονται και οι άλλοι δύο βραβευθέντες, οι οποίοι αν και νεώτεροι δείχνουν πολύ συνειδητοποιημένοι σχετικά με την αποστολή που αναλαμβάνουν. Ο Αλκης Κωνσταντινίδης έχει ως μότο «μια καλή φωτογραφία θα είναι πάντα η ραχοκοκκαλιά μιας καλής ιστορίας». Ο ίδιος αποκαλύπτει πώς άνθισε μέσα του ο φωτογραφικός καρπός «Ηθελα να γίνω φωτογράφος για να κάνω τους ανθρώπους να έχουν αυτή την αίσθηση που ένιωσα όταν ήμουν πέντε χρονών και προσπαθούσα να ανακαλύψω την ιστορία πίσω από μια φωτογραφία που κοιτούσα». Ο έταιρος βραβευμένος, Αλέξανδρος Αβραμίδης με ενθουσιώδες ύφος έφραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook «Όταν τα ανέκδοτα γίνονται πραγματικότητα, απλά δεν ξέρεις τι να πεις! Ευχαριστώ και συγχαρητήρια στους Yannis Behrakis, Alkis Konstantinidis, Stoyan Nenov και τους υπόλοιπους φωτογράφους της ομάδας του Reuters της οποίας έχω τη χαρά να είμαι μέρος για το Pulitzer Prize 2016 στην κατηγορία Breaking News Photography».
10 Σεπτεμβρίου 2015. Ενας σύρος πρόσφυγας φιλάει την κόρη του καθώς βαδίζει προς την Ειδομένη. REUTERS/Yannis Behrakis
Καμιά φορά γινόμαστε μηδενιστές και λέμε πως η σημερινή κοινωνία έχει φτάσει σε τέλμα, επειδή δεν υπάρχουν πλέον “φωτεινοί ταγοί” που μπορούν να δείχνουν τον δρόμο προς την ανάταση, παρά μόνο “μισοσβησμένοι λαμπτήρες” που μπερδεύουν ακόμη περισσότερο την πορεία μας. Πίσω από το βραβείο Πούλιτζερ κρύβονται άνθρωποι που δεν απασχόλησαν με αυτοπροβολές και ίσως να μην συζητούσαμε ποτέ τα ονόματά τους, αν δε βραβεύονταν με Πούλιτζερ, επειδή δε θα «έλαμπαν». Γιατί έχουμε μάθει να εντυπωσιαζόμαστε από την λάμψη. Πριν λοιπόν διαλέξουμε τον εύκολο δρόμο του μηδενισμού, καλό θα ήταν να αντιληφθούμε πως τα αληθινά πρότυπα- που λέμε ότι ψάχνουμε- τις περισσότερες φορές μας καθοδηγούν σιωπηλά.
Οι βραβευθέντες ξεχώρισαν, διότι με τις φωτογραφίες έδειξαν τον σεβασμό τους στον άνθρωπο και τον πόνο του, προκειμένου να κάνουν το ευρύ κοινό να δει τη μελανή όψη της ανθρωπότητας και του πολιτισμένου αιώνα μας. Εάν τοποθετήσουμε την αξία του ανθρωπισμού στο επίκεντρο και αρχίσουμε να αναζητούμε εκ νέου καθοδηγητές που να περιστρέφονται γύρω από αυτόν τον άξονα, θα συνειδητοποιήσουμε πως η κοινωνία μας δεν στερείται από πρότυπα. Στερείται μονάχα από την ανίχνευσή τους. Καταφέρνοντας να ξεπεράσουμε τη ζαλάδα που φέρνουν τα μισοσοσβησμένα φώτα, θα μπορέσουμε να δούμε και τις διακριτικές φωτεινές ενδείξεις στον δρόμο μας. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα είχαμε καταφέρει να στρέψουμε την προσοχή μας σε ανθρώπους με ξεχωριστή πορεία δράσης, προτού το κάνει, για παράδειγμα, ένα Πούλιτζερ!
«Συχνά, όταν είσαι εκεί έξω και καταγράφεις τις ειδήσεις, κάποιοι σε βλέπουν σαν σωσίβιο. Σε βλέπουν σαν την μόνη τους ελπίδα, σαν κάποιον που μπορεί να τους βοηθήσει, ελπίζοντας ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη», εξομολογείται σε ομάδα φοιτητών της Αμερικής ο Μπεχράκης.
Ίσως να ήταν βραβείο που τίμησε περισσότερο την ανθρωπιά όχι τόσο την φωτογραφία και αυτό μας κάνει διπλά περήφανους.
* Η Νικολία Σαββοπούλου παρακολουθεί το Σεμινάριο Δημοσιογραφίας του Citycampus.
10 Σεπτεμβρίου 2015 Πρόσφυγες ικετεύουν τους σκοπιανούς αστυνομικούς να τους αφήσουν να περάσουν. Η Βαλκανική Οδός ήταν ακόμα ανοιχτή REUTERS/Yannis Behrakis
