Τηλεκπαίδευση και Πανεπιστήμια: Η δημοσιογραφική έρευνα του citycampus.gr
Κωνσταντίνος Πολέμης – Ευγενία Πάταρα (Evaluators)
Ειρήνη Νοταρά (Investigative Team Manager)
Σπύρος Κατρανίδης – Ελένη Μπάιμπα – Μαρία Μπούκλη – Στέφη Ράσκοβα – Έλενα Φραγκάκη (Investigative Team)*
Έρευνα citycampus.gr: Τηλεκπαίδευση: Το πλαίσιο: Μέρος πρώτο.
Οι φορείς και τα Ιδρύματα καθιερώνουν την τηλεκπαίδευση στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα γενικευμένα την Άνοιξη του 2020 κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της νέας πανδημίας. Εξασφάλισαν άμεσα με αυτό τον τρόπο τη συνέχεια στην παράδοση των μαθημάτων και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης και ειδικά στα Πανεπιστήμια της χώρας. Πολλά ΑΕΙ, μάλιστα, προχώρησαν και στη διεξαγωγή των εξετάσεών τους εξ αποστάσεως. Ωστόσο, η τηλεκπαίδευση δεν είναι ένα φαινόμενο που κάνει πρώτη φορά την εμφάνισή του το 2020.
Τι είναι η τηλεκπαίδευση;
Η «τηλεκπαίδευση» (tele-education), ή «εκπαίδευση από απόσταση» (distance education) ή «μάθηση από απόσταση» (distance learning), εντάσσεται στο πλαίσιο του όρου «ηλεκτρονική μάθηση» (e-learning). Αναφέρεται στη διδακτική μεθοδολογία που χρησιμοποιεί τις Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) με ή χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία του εκπαιδευτή. Με τη χρήση των μεθόδων της τηλεκπαίδευσης, εκπαιδευτές και φοιτητές γλιτώνουν πολύτιμο χρόνο. Αυτό προκύπτει, επειδή η τηλεκπαίδευση εκμηδενίζει τον χρόνο μετακίνησης όσων συμμετέχουν σε αυτή.
Οι μορφές της τηλεκπαίδευσης είναι δύο:
Σύγχρονη τηλεκπαίδευση:
Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι, αν και βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους, επικοινωνούν άμεσα και ταυτόχρονα σε πραγματικό χρόνο μέσω της τηλεδιάσκεψης (teleconference).
Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση:
Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι δεν επικοινωνούν άμεσα, αλλά ασύγχρονα. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι πρώτοι παρέχουν το εκπαιδευτικό υλικό στους δεύτερους είτε σταδιακά με ρυθμό που ορίζουν οι ίδιοι με βάση τη ροή των μαθημάτων είτε συγκεντρωτικά στην έναρξη του μαθήματος. Στη δεύτερη περίπτωση, ο εκπαιδευόμενος είναι αυτός που θα ορίσει τον προσωπικό του ρυθμό μάθησης.
Η ασύγχρονη και η σύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορούν να συνυπάρξουν συμπληρωματικά. Ο συνδυασμός τους, μάλιστα, μπορεί να είναι πολύ λειτουργικός.
Υπήρχε το φαινόμενο παλαιότερα;
Η τηλεκπαίδευση μέχρι τώρα, θα λέγαμε πως δεν είχε απασχολήσει την κοινή γνώμη, σχολεία και πανεπιστήμια σε τόσο μεγάλο βαθμό. Για κάποιους, μάλιστα, ήταν ανύπαρκτη. Τώρα, ωστόσο, αποτελεί ένα καινούριο, ζωντανό και ραγδαία εξελισσόμενο πεδίο εκπαιδευτικής έρευνας. Και συχνά σημείο αντιπαραθέσεων κοινωνικών, επιστημονικών αλλά και πολιτικών.
Το ξέσπασμα της πανδημίας ώθησε ολοένα και περισσότερους εκπαιδευτικούς και μαθητές/ φοιτητές να στραφούν προς αυτή. Στη διαφαινόμενη ομαλή μετάβαση από τη διά ζώσης εκπαίδευση στην τηλεκπαίδευση συνετέλεσε η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών τα τελευταία χρόνια. Εταιρείες και φορείς ανέπτυξαν εξειδικευμένο λογισμικό για το σκοπό αυτό. Επίσης, σημαντικός είναι και ο ρόλος του διαδικτύου. Ο εκπαιδευτής με τα εργαλεία που διαθέτει, έχει τη δυνατότητα για ανάπτυξη πολλών σχεδίων μαθημάτων. Μπορεί να τα εμπλουτίσει με οπτικοακουστικό υλικό, εποπτικό υλικό και διαγνωστικά τεστ.
Βέβαια, εφαρμογές της διδασκαλίας από απόσταση έχουν υπάρξει και στο παρελθόν, χωρίς όμως η επικοινωνία εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου να είναι ιδιαίτερα εύκολη. Επιπλέον, το εκπαιδευτικό υλικό ήταν κυρίως έντυπο. Γινόταν πολλές φορές με αλληλογραφία. Θα λέγαμε ότι σε αυτές τις παλιότερες μορφές της η τηλεκπαίδευση έμοιαζε περισσότερο με αυτο-εκπαίδευση. Της έλειπε αρκετά το στοιχείο της αλληλεπιδραστικής επικοινωνίας.
Τηλεκπαίδευση στα Πανεπιστήμια
Στα πλαίσια της τηλεκπαίδευσης, βασικός στόχος των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων ήταν η οργάνωση και διεξαγωγή των μαθημάτων. Ένα θέμα που απασχόλησε πολύ ήταν και η διεξαγωγή των εξετάσεων, καθώς επίσης και κατά πόσο αυτή θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί σε όλα τα Πανεπιστήμια και σε όλα τα μαθήματα. Αποφάσισαν τα πανεπιστημιακά όργανα, λοιπόν, οι εξετάσεις:
- να διεξάγονται είτε με γραπτή εργασία και ασκήσεις,
- είτε με εργαστηριακές ασκήσεις,
- είτε με γραπτή ή προφορική εξέταση,
- με φυσική ή μη φυσική παρουσία των φοιτητών.
Όλα τα παραπάνω διευκόλυναν σημαντικά τους φοιτητές πχ των θεωρητικών σπουδών. Αντίθετα, σε σχολές όπου τα εργαστήρια ήταν απαραίτητα για τη διεξαγωγή των μαθημάτων, ήταν ανέφικτο να εφαρμοστούν τις περισσότερες φορές. Γι’ αυτό και πολλοί διδάσκοντες πραγματοποίησαν πολλές από τις κλινικές και εργαστηριακές ασκήσεις ακόμα και Σαββατοκύριακα, σύμφωνα και με απόφαση της Κυβέρνησης.
Ένα άλλο θέμα που απασχόλησε το φοιτητικό κοινό και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ήταν η ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης των φοιτητών που είχαν ήδη ξεκινήσει. Σε περίπτωση, λοιπόν, που η διάρκεια του εαρινού εξαμήνου δεν ήταν αρκετή για την ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης, οι φοιτητές είχαν τη δυνατότητα παράτασης ακόμα και μετά τη λήξη του εαρινού εξαμήνου. Μπόρεσαν επίσης να μεταφέρουν την πρακτική άσκηση και σε επόμενο εξάμηνο. Σε κάποιες περιπτώσεις μειώθηκε και η απαραίτητη χρονική διάρκειά της. Τέλος, οι επί πτυχίω φοιτητές είχαν τη δυνατότητα εναλλακτικών τρόπων πρακτικής άσκησης ή ακόμα και υποκατάστασής της με άλλες ισοδύναμες δράσεις.
Το citycampus.gr είναι ο πρώτος δημοσιογραφικός οργανισμός που διεξάγει πολύπλευρη και αναλυτική έρευνα για την τηλεκπαίδευση: https://citycampus.gr/category/%ce%ad%cf%81%ce%b5%cf%85%ce%bd%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%80%ce%b1%ce%af%ce%b4%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7/
Έρευνα στο εξωτερικό: Τα οικονομικά των Πανεπιστημίων
Συνέπειες της πανδημίας έγιναν αισθητές όχι μόνο από την πλευρά των φοιτητών, αλλά και από την πλευρά των ιδρυμάτων. Το περιοδικό Nature δημοσίευσε πρόσφατα μια έρευνα στην οποία συμμετείχαν 200 πανεπιστημιακά ιδρύματα παγκοσμίως και στην οποία παρουσιάζονται οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας στα ιδρύματα. Η μελέτη αυτή έδειξε πως τα ιδρύματα σκοπεύουν να θέσουν σε αργία το 12% του ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού τους για τους επόμενους έξι μήνες και σε μόνιμη αργία το 19%. Συν τοις άλλοις, αναμένονται περικοπές μισθών στο 12% των εργαζομένων. Ενδέχεται, λοιπόν, να υπάρξει εθελούσια έξοδος αρκετών ηλικιωμένων ακαδημαϊκών, κάτι που θα οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους νέους επιστήμονες. Κάτι τέτοιο αναμένεται να είναι εν τέλει ωφέλιμο οικονομικά για το μέλλον των ιδρυμάτων.(;)
Πηγή: https://www.nature.com/articles/d41586-020-02265-w
*Σε αυτό το κείμενο συνεργάστηκε και η Αρίστη Καραγιαννάκου
