Τηλεκπαίδευση και Πανεπιστήμια: Η δημοσιογραφική έρευνα του citycampus.gr
Δείτε το πρώτο μέρος της έρευνας εδώ!
Κωνσταντίνος Πολέμης – Ευγενία Πάταρα (Evaluators)
Ειρήνη Νοταρά (Investigative Team Manager)
Σπύρος Κατρανίδης – Ελένη Μπάιμπα – Μαρία Μπούκλη – Στέφη Ράσκοβα – Έλενα Φραγκάκη (Investigative Team)*
Έρευνα citycampus.gr: Τηλεκπαίδευση: Το πλαίσιο: Μέρος δεύτερο.
Ανταπόκριση Καθηγητών
Παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν από την απότομη εμφάνιση του νέου ιού, είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί το εξής: Πολλοί καθηγητές αναφέρουν αύξηση της συμμετοχής των φοιτητών στις διαλέξεις και εξετάσεις των μαθημάτων. Με μια πρώτη ματιά, τα περισσότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ανταποκρίθηκαν άμεσα στις ανάγκες της νέας κατάστασης και της εκπαιδευτικής μεθόδου της τηλεκπαίδευσης. Και καθηγητές και φοιτητές προσαρμόστηκαν γρήγορα στα νέα δεδομένα. Τα μαθήματα που έγιναν εξ αποστάσεως φάνηκε να είναι η μοναδική λύση για την πραγματοποίηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αλλά και για τη «σωτηρία» του εξαμήνου.
Η οργάνωση των Ιδρυμάτων
Η εντυπωσιακά μεγάλη συμμετοχή είναι το πρώτο θετικό στοιχείο της επιτυχίας, σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας «Καθημερινή». Η εφημερίδα επισημαίνει στον τίτλο της ότι η τηλεκπαίδευση αρίστευσε! Ειδικότερα, σημειώνουμε τα εξής στοιχεία του υπουργείου Παιδείας για την Άνοιξη του 2020:
- το 96,35% των προπτυχιακών μαθημάτων παραδόθηκε μέσω σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, που σε ορισμένα ΑΕΙ αγγίζει το 99,7%.
- σε ίδρυμα έχει καταγραφεί μάθημα με συμμετοχή του 99% των εγγεγραμμένων φοιτητών.
- το υπόλοιπο 3,65% αφορά σε μαθήματα αμιγώς εργαστηριακού ή κλινικού χαρακτήρα, των οποίων ξεκίνησε η διά ζώσης διδασκαλία στις 25 Μαΐου.
Πηγή:
https://www.kathimerini.gr/society/1081660/aristeyse-i-tilekpaideysi-sta-aei/
Δηλώσεις Καθηγητών στο citycampus.gr
Ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ κ. Μελέτιος Αθανάσιος Δημόπουλος με δήλωσή του προς το citycampus.gr αναφέρει: “Πιο αναλυτικά, σε σύνολο 1.762 προπτυχιακών μαθημάτων, εαρινού εξαμήνου, των Σχολών και Τμημάτων του Ιδρύματος τα 1.500 μαθήματα καλύφθηκαν εξ ολοκλήρου με την εξ αποστάσεως διδασκαλία και αντιστοιχούν στο 86% του συνόλου των μαθημάτων. Τα 141 μαθήματα καλύφθηκαν μερικώς με την εξ αποστάσεως διδασκαλία, και αντιστοιχούν στο 8% του συνόλου των μαθημάτων. Δεν καλύφθηκαν 121 μαθήματα, τα οποία αντιστοιχούν σε ποσοστό περίπου 6% του συνόλου των μαθημάτων, λόγω της φύσης του μαθήματος, το οποίο προϋποθέτει αποκλειστικά φυσική παρουσία διδασκόντων και διδασκομένων.
Σε σύνολο 1.583 μεταπτυχιακών μαθημάτων, εαρινού εξαμήνου, των Σχολών και Τμημάτων του Ιδρύματος, τα 1.361 μαθήματα καλύφθηκαν εξ ολοκλήρου με την εξ αποστάσεως διδασκαλία και αντιστοιχούν στο 86% του συνόλου των μαθημάτων. Τα 39 μαθήματα καλύφθηκαν μερικώς με την εξ αποστάσεως διδασκαλία και αντιστοιχούν περίπου στο 3% του συνόλου των μαθημάτων. Δεν καλύφθηκαν 183 μαθήματα, τα οποία αντιστοιχούν σε ποσοστό περίπου 11%, λόγω της φύσης του μαθήματος, το οποίο προϋποθέτει αποκλειστικά φυσική παρουσία διδασκόντων και διδασκομένων”.
Ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και πρώην Υπουργός κ. Χάρης Παμπούκης δήλωσε στο citycampus.gr: “Πιστεύω ότι είναι στα θετικά της κρίσης και επομένως σε κάποιο βαθμό η τηλεκπαίδευση θα παραμείνει στα πυρομαχικά της σύγχρονης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης”.
Ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Σπυρίδων Βλαχόπουλος δήλωσε σε συνέντευξή του στο citycampus.gr: “Η νεολαία είναι πολύ εξοικειωμένη με τις εφαρμογές των νέων τεχνολογιών. Κατά συνέπεια, δεν θα έλεγα ότι οι φοιτητές αντιμετώπισαν ιδιαίτερα προβλήματα, πέρα από τα προβλήματα σύνδεσης στο διαδίκτυο που εμφανίζονταν κάποια χρονικά διαστήματα”.
Ο Καθηγητής του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και Κοσμήτορας κ. Βασίλειος Κέφης, επίσης, σε συνέντευξή του στο citycampus.gr δήλωσε: “Θεωρώ ότι τα παιδιά προσαρμόστηκαν. Δεν είναι τυχαίο ότι στις παρακοουθήσεις μέσω τηλεκπαίδευσης μπαίνουν πάρα πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες”.
Ενώ ο Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ κ. Γεώργιος Κουρουπέτρογλου σε συνέντευξή του στο citycampus.gr ανέφερε: “Γενικά όμως κρίνω ότι η χώρα έδειξε μια εύρωστη αντιμετώπιση στο ζήτημα και ως προς το τεχνολογικό του μέρος αλλά και ως προς την αναγκαιότητα για ταχύτατη ανταπόκριση στην εφαρμογή της τηλεδιδασκαλίας”.
Δηλώσεις Καθηγητών σε άλλα μέσα.
Ο Πρύτανης του ΕΜΠ κ. Ανδρέας Μπουντουβής, δήλωσε στην Καθημερινή: “Η τηλεκπαίδευση στο ΕΜΠ πήγε καλά. Πρωτόγνωρη για την πλειονότητα των διδασκόντων, άλλοι χρειάστηκε να καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια και υπό πίεση χρόνου, άλλοι είχαν συγκριτικά μεγάλη άνεση. Για τους φοιτητές, η εξοικείωση στη χρήση των ψηφιακών μέσων έδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα της γρήγορης προσαρμογής και της αποδοτικής διαχείρισης”.
Ο Πρύτανης του ΑΠΘ κ. Νίκος Παπαϊωάννου δήλωσε στην Καθημερινή: “Στις 11 Μαρτίου τα ελληνικά πανεπιστήμια βρέθηκαν αντιμέτωπα με τη νέα πραγματικότητα. Η παρακαταθήκη της πανδημίας στο ΑΠΘ δεν είναι για εμάς μόνο ένα success story, είναι παρακαταθήκη για το μέλλον”.
Πηγή:
https://www.kathimerini.gr/society/1081660/aristeyse-i-tilekpaideysi-sta-aei/
Επομένως, η υγειονομική κρίση του κορονοϊού φαίνεται ότι δημιούργησε νέες ανάγκες. Δημιούργησε και μεγάλες προκλήσεις και ευκαιρίες στον χώρο της εκπαίδευσης. Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα έσπευσαν να δώσουν άμεσα λύσεις. Αυτό θα το δούμε και από τις πολλές συνεντεύξεις που δόθηκαν από Πανεπιστημιακούς στο citycampus.gr.
Τηλεκπαίδευση και διαδίκτυο στην Ελλάδα (ταχύτητα)
Πολύ θετικά είναι τα αποτελέσματα των δράσεων των ΑΕΙ στα πλαίσια της τηλεκπαίδευσης. Δεν γίνεται, ωστόσο, να μην τονίσει κανείς τα τρωτά που παρουσιάζει το δίκτυο τηλεπικοινωνιών της χώρας. Πολλές ήταν οι φορές που έδειξε αδυναμία να υποστηρίξει της εφαρμογές που χρησιμοποιούσαν φοιτητές και καθηγητές. Μέσα από τα γεγονότα αυτά διαπιστώνει κανείς την αδυναμία του δικτύου της Ελλάδας. Αυτό είναι ορατό και σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί:
Σύμφωνα με δημοσίευση του Speedtest Global Index (Νοέμβριος 2020), η Ελλάδα κατατάσσεται, σε σχέση με το γρήγορο internet, 98η επί συνόλου 176 χωρών παγκοσμίως.
- Οι ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται σε χειρότερη θέση έναντι της Ελλάδας είναι: Αρμενία, Τουρκία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν.
- Οι 10 χώρες μπροστά από την Ελλάδα είναι: Μπαγκλαντές, Τατζικιστάν, Βόρεια Μακεδονία, Ουζμπεκιστάν, Δομινίκα, Αίγυπτος, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Τζαμάικα, Μαδαγασκάρη και Μπελίζ.
- Ο παγκόσμιος Μ.Ο. για την ταχύτητα downloading είναι 91,96 Mbps με την Ελλάδα να βρίσκεται στο 1/3 του Παγκόσμιου Μ.Ο. με 30,94 Mbps.
- Μάλιστα κατά τη διάρκεια της πανδημίας (Μάρτιος – Νοέμβριος 2020) η κατάσταση της Ελλάδας επιδεινώθηκε κατά 4 θέσεις στην κατάταξη.
Πηγή: https://www.speedtest.net/global-index
Ας δούμε στην Ήπειρό μας:
Από τα παραπάνω γραφήματα προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:
Η χώρα μας βρίσκεται τελευταία στην ταχύτητα διαδικτύου μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρίσκεται στο 27,44% του Μ.Ο. (112,72), στο 67,97% της αμέσως προηγούμενης χώρας (Κροατία) και στο 16,17% της πρώτης χώρας (Δανία) στην κατάταξη.
Από άλλη πηγή (Eurostat 2019) διακρίνουμε τις αποκλίσεις της Ελλάδας από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο ως προς τις ταχύτητες:
Σύμφωνα με την ανωτέρω εικόνα, στην οποία οι μπλε στήλες αφορούν την Ελλάδα, ενώ οι κόκκινες τον Μ.Ο. της Ε.Ε.. Στην Ελλάδα οι αργές συνδέσεις (μέχρι 30 Mbps) ανέρχονται στο 84,6% των συνδέσεων, με το υπόλοιπο 15,3% να αφορά συνδέσεις πιο γρήγορες, ενώ μόλις το ελάχιστο 0,1% των συνδέσεων είναι ταχύτητες άνω των 100 Mbps. Αντίστοιχα οι αργές συνδέσεις αφορούν το 46,5 % των συνδέσεων της Ε.Ε., οι πιο γρήγορες το 27% και οι πολύ γρήγορες το 26%.
Τηλεκπαίδευση και διαδίκτυο στην Ελλάδα (κόστος)
Είναι, όμως, αρκετά αντιφατικό, η ταχύτητα του διαδικτύου στην Ελλάδα να είναι η χειρότερη στην Ε.Ε. και την ίδια στιγμή το κόστος των τηλεπικοινωνιών να είναι ιδιαίτερα υψηλό. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Eurostat 2019 (για το 2018) προκύπτουν τα εξής:
Σύμφωνα με το γράφημα 3 στην Ελλάδα το κόστος του αργού διαδικτύου σε σύνδεση χωρίς τηλεφωνία είναι λίγο παραπάνω από τον Μ.Ο. της Ε.Ε.
Σύμφωνα με το γράφημα 4 το κόστος του γρήγορου διαδικτύου στην Ελλάδα χωρίς τηλεφωνία είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ιρλανδία.
Σύμφωνα με το γράφημα 5 το κόστος της σύνδεσης στο διαδίκτυο στην Ελλάδα χωρίς τηλεφωνία για τις πάρα πολύ γρήγορες συνδέσεις είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Κύπρος.
Σύμφωνα με το γράφημα 6 το κόστος αργής σύνδεσης με τηλεφωνία στην Ελλάδα βρίσκεται κοντά στον Μ.Ο. της Ε.Ε.
Σύμφωνα με το γράφημα 7 το κόστος του γρήγορου διαδικτύου στην Ελλάδα με τηλεφωνία είναι υψηλότερο από τον Μ.Ο. της Ε.Ε.
Σύμφωνα με το γράφημα 8 το πολύ γρήγορο διαδίκτυο με τηλεφωνία στην Ελλάδα είναι το δεύτερο ακριβότερο στην Ε.Ε. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Κύπρος.
Τέλος, ο παραπάνω πίνακας μας δείχνει τις αποκλίσεις των τιμών Ελλάδας από την Ε.Ε.: Στην πρώτη σειρά έχουμε το αργό διαδύκτιο, στη δεύτερη το γρήγορο και στην τρίτη το πολύ γρήγορο. Στην πρώτη στήλη την απλή σύνδεση μόνο με διαδίκτυο, στη δεύτερη διαδίκτυο με τηλεφωνία, στην τρίτη διαδίκτυο με τηλεόραση και στην τέταρτη διαδίκτυο με τηλεφωνία και τηλεόραση.
Αν υποθέσουμε ότι για λόγους τηλεκπαίδευσης περισσοτέρων του ενός μελών ή και λόγω συνδυασμού τηλεκπαίδευσης με τηλεεργασία μια οικογένεια θα έπρεπε να αναβαθμίσει τη σύνδεσή της στην πολύ γρήγορη (100+ Mbps). Θα αναγκαζόταν τότε να πληρώνει το 121% του Μ.Ο. της Ε.Ε. Αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με την μείωση εισοδήματος που υπέστησαν απότομα αρκετές οικογένειες λόγω αναστολής σύμβασης εργασίας. Η μόνη περίπτωση κατά την οποία είναι ελάχιστα φτηνότερο το διαδίκτυο στην Ελλάδα από τον Μ.Ο. της Ε.Ε. είναι εκείνη της αργής σύνδεσης με τηλεφωνία. Αυτή η ταχύτητα, όμως δεν επαρκεί ούτε για τις ανάγκες μιας χρήσης τηλεκπαίδευσης ανά σύνδεση.
Τηλεκπαίδευση: Τελικές εισαγωγικές παρατηρήσεις:
Συμπέρασμα πρώτο:
Από τα στοιχεία που δώσαμε, προκύπτει πως η αναγκαιότητα της τηλεκπαίδευσης βρήκε μια χώρα με ακριβή συγκριτικά πρόσβαση στο διαδίκτυο. Επίσης, βρήκε μια χώρα με αργή συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο κυρίως ως προς τις ταχύτητες downloading. Έτσι, ο συνδυασμός αυτών των δύο δεδομένων οδηγεί σε μια πρώτη επισήμανση πως η τηλεκπαίδευση σκόνταψε σε δύο πολύ βασικά εμπόδια: αργή ταχύτητα – ακριβή πρόσβαση. Ξεκινάμε με μια διαπίστωση που αντικρούει την αρχική ευφορία πως όλα βαίνουν καλώς.
Η βασική υποδομή που υποστηρίζει την τηλεκπαίδευση είναι και ανεπαρκής και ακριβή.
Τηλεκπαίδευση: Η συνέχεια της έρευνας
Σε κάθε επικοινωνιακή διαδικασία διακρίνουμε πομπό και δέκτη με εναλλασσόμενους ρόλους. Δηλαδή, ο πομπός γίνεται και δέκτης και ο δέκτης πομπός. Σε κάποιες επικοινωνιακές διαδικασίες, όπως στη διδασκαλία, οι ρόλοι τείνουν να μένουν σταθεροί: Ο πομπός μένει κυρίως πομπός και ο δέκτης κυρίως δέκτης. Εναλλάσσονται μεν, αλλά παρατηρείται αυτό που ονομάζουμε ιεραρχία στην καταστασιακότητα της επικοινωνίας: Ο πομπός κυρίως πέμπει και ο δέκτης κυρίως δέχεται.
Στη βαθμίδα που μας απασχολεί τη θέση του πομπού καταλαμβάνουν οι καθηγητές και οι κρατικοί φορείς που νομοθετούν και ρυθμίζουν. Κύριος εκπρόσωπος των τελευταίων είναι η συντεταγμένη πολιτεία με το Υπουργείο Παιδείας αλλά και τους φορείς που διοικούν τα ΑΕΙ: πρυτάνεις, συγκλήτους, κοσμήτορες, προέδρους κλπ.
Στον αντίποδα του εκπαιδευτικού επικοινωνιακού μοντέλου είναι οι φοιτητές που καταλαμβάνουν κυρίως τη θέση του δέκτη. Βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι: Πομπός και δέκτης μοιράζονται την ίδια άποψη για το όλο φαινόμενο της τηλεκπαίδευσης που προέκυψε απότομα;
Με το παρόν άρθρο εγκαινιάζει το citycampus.gr τη δημοσιογραφική έρευνα για την τηλεκπαίδευση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η έρευνα δεν είναι επιστημονική αλλά εντάσσεται στο πεδίο του investigative and data journalism. Μερικά από τα ερωτήματα που θα τεθούν είναι τα εξής:
- Μαθησιακή αποτελεσματικότητα – Διαδραστικότητα και Μεταδοτικότητα και Αφομοίωση
- Προσβασιμότητα
- Αξιοπιστία Εξετάσεων
- Τηλεκπαίδευση και κοινωνικοποίηση
- Δυσκολίες που προέκυψαν και σε ποιο ποσοστό
- Διευκολύνσεις που προσφέρθηκαν
Η πρώτη μέθοδος που ακολουθεί η έρευνα είναι η ποιοτική ανάλυση μέσω συνεντεύξεων (καθηγητές, μεταπτυχιακοί αλλά και προπτυχιακοί φοιτητές). Παράλληλα θα παρουσιαστεί και η ποσοτική έρευνα μέσω ερωτηματολογίου σε προπτυχιακούς φοιτητές. Τέλος, γίνεται προσπάθεια άντλησης δεδομένων μέσα από δημοσιεύσεις και φορείς που τα συλλέγουν. Το τελευταίο αυτό μεθοδολογικό εργαλείο είναι και το δυσκολότερο, καθώς τόσο η τηλεκπαίδευση όσο και η πανδημία που την προκάλεσε απότομα είναι φαινόμενα εν εξελίξει.
Και όλα δείχνουν πως είναι στην αρχή τους!
*Σε αυτό το κείμενο συνεργάστηκε και η Αρίστη Καραγιαννάκου
