“Η εξοικονόμηση πόρων δεν σχετίζεται αναγκαστικά με μείωση του κόστους και συνακόλουθα της ποιότητας των μαθημάτων.”
Ο κ. Διομήδης Σπινέλλης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την περίοδο 2009-2011 υπηρέτησε ως Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων στο Υπουργείο Οικονομικών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην τεχνολογία λογισμικού, στην ασφάλεια υπολογιστικών συστημάτων και στις νεφοϋπολογιστικές υποδομές.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με τον CEO του citycampus.gr Κωνσταντίνο Πολέμη και αποτελεί μέρος της δημοσιογραφικής έρευνας του citycampus.gr για την τηλεκπαίδευση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κ. Σπινέλλη, σας ευχαριστούμε θερμά για την αποδοχή της πρόσκλησής μας να μας μιλήσετε για την τηλεκπαίδευση στα Πανεπιστήμια. Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση, όπως προέκυψε και εφαρμόστηκε από την έναρξη της πανδημίας CoViD19 είναι μια αναγκαιότητα ή μια ευκαιρία και γιατί;
Πιστεύω για τους φοιτητές και τους διδάσκοντες στα Πανεπιστήμια είναι αναγκαιότητα. Μπορεί επιπλέον να είναι ευκαιρία για άλλους ανθρώπους που θέλουν να εκπαιδευθούν με την έννοια ότι τους δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθήσουν μαθήματα μέσω του διαδικτύου. Αυτή η πρακτική θα πρέπει να διαδοθεί στην Ελλάδα. Είναι κάτι που ήδη κάνει ο ΟΑΕΔ μέσω της πλατφόρμας Coursera. Η Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών έχει μια αντίστοιχη πρωτοβουλία.
Πόσο εξοικειωμένος ήσασταν στην έναρξη της τηλεκπαίδευσης με τη συγκεκριμένη πρακτική;
Είχα ήδη ξεκινήσει από πέρυσι ένα μαζικό ανοικτό εξ αποστάσεως μάθημα (MOOC) για την ανάλυση δεδομένων, τον προγραμματισμό και τη διαχείριση συστημάτων πληροφορικής (https://www.spinellis.gr/unix?cc20). Αυτό το έχουν παρακολουθήσει περισσότεροι από 3.000 φοιτητές σε περισσότερες από 80 χώρες του κόσμου. Επομένως, είχα εμπειρία από την πρακτική αυτή. Αυτή την εμπειρία την αξιοποίησα. Η διαφορά τώρα είναι ότι ενώ το μοντέλο των ανοικτών μαθημάτων είναι ασύγχρονη τηλεκπαίδευση όπου τα μαθήματα βιντεοσκοπούνται, ηχογραφούνται και μετά παρακολουθούνται, στο πανεπιστήμιο ακολουθούμε τώρα τη σύγχρονη τηλεκπαίδευση.
Ποια πιστεύετε ότι ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν οι φοιτητές σας κατά την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;
Δύο δυσκολίες θα έλεγα. Η μία είναι οι υποδομές. Βλέπω πολλούς φοιτητές που δεν έχουν καλή σύνδεση στο διαδίκτυο, που κολλάει ο υπολογιστής τους, που γενικά δεν είναι σε ένα περιβάλλον όπου μπορούν με άνεση να παρακολουθήσουν το μάθημα. Μπορεί π.χ. να έχει φασαρία ο χώρος στον οποίο βρίσκονται. Η άλλη δυσκολία προέκυψε στην άτυπη επικοινωνία που έχουν μεταξύ τους ή και με τους διδάσκοντες στα πλαίσια του διαλείμματος ή των παράλληλων δράσεων που γίνονται στο Πανεπιστήμιο. Αυτή τώρα εξαφανίστηκε και αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα, διότι τους στερεί από απαραίτητες κοινωνικές επαφές — βασικό στοιχεία της ακαδημαϊκής εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Καθώς τα επιστημονικά σας ενδιαφέροντα είναι η τεχνολογία του λογισμικού και τα πληροφοριακά συστήματα, μπορείτε να μας αξιολογήσετε την όλη διαδικασία από άποψη τεχνική; Δηλαδή οι πλατφόρμες που χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται ικανοποιούν τις απαιτήσεις ενός τόσο γιγάντιου εγχειρήματος, αν προσθέσουμε σε αυτό και τις ανάγκες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης;
Στο ΟΠΑ θεωρώ ότι έχει δουλέψει πολύ καλά. Συνάδελφοι από τα εργαστήρια ανέλαβαν να υποστηρίξουν και τους διδάσκοντες και τους φοιτητές για τον τρόπο χρήσης της πλατφόρμας που επιλέχθηκε.
Για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια δεν μπορώ να κρίνω, λόγω έλλειψης στοιχείων. Θα ήταν χρήσιμο να υπήρχαν ανοικτά δημόσια διαθέσιμα δεδομένα για να μπορούμε π.χ. να ξέρουμε, ανώνυμα φυσικά, πόσοι διδάσκοντες διδάσκουν, και πόσοι μαθητές παρακολουθούν κάθε μέρα και κάθε ώρα, ώστε να παρακολουθούμε την πρόοδο της διαδικασίας. Αυτά τα δεδομένα υπάρχουν στην πλατφόρμα και θα έπρεπε το Υπουργείο Παιδείας να τα διαθέτει ως δημόσια δεδομένα, για να μπορούμε όλοι να έχουμε γνώση και γνώμη.
Η αλληλεπίδρασή σας με τους φοιτητές μέχρι ποιο βαθμό επηρεάστηκε;
Είχαμε δύο αλλαγές εδώ. Η συμμετοχή των φοιτητών αυξήθηκε και η ακαδημαϊκή αλληλεπίδραση επίσης. Διατυπώνουν οι φοιτητές περισσότερες απορίες. Βοηθάει εδώ η συζήτηση που γίνεται παράλληλα με την παράδοση του μαθήματος στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Την ώρα που μιλάω οι φοιτητές μπορούν να κάνουν ερωτήσεις. Αυτό έγινε πιο δυναμικά από ό,τι στην τάξη όπου κάποιοι μπορεί να μην ήθελαν να διακόψουν το μάθημα και έτσι δεν σήκωναν το χέρι τους. Επιπλέον, παρατηρώ ότι είναι σημαντικά μεγαλύτερη η συμμετοχή των φοιτητών στο μάθημα. Για παράδειγμα, εκεί που ήταν 80 φοιτητές τώρα βλέπω ότι είναι 200 μέσα στην πλατφόρμα. Ίσως τους είναι πιο εύκολο να συνδεθούν ηλεκτρονικά από ό,τι να έρθουν με τα ΜΜΜ στο Κέντρο της Αθήνας, όταν το Πανεπιστήμιο ήταν ανοικτό. Σκεφτείτε ότι έχουμε και αρκετούς φοιτητές που εργάζονται.
Ποια πιστεύετε ότι ήταν η πιο αρνητική πτυχή ή επίπτωση της τηλεκπαίδευσης;
Δύο μπορώ να σας πω. Την άτυπη επικοινωνία που είχα μαζί τους στα διαλείμματα δεν μπορώ να την έχω τώρα. Και το σημαντικότερο, την ώρα του μαθήματος δεν μπορώ να βλέπω τα πρόσωπά τους για να αισθανθώ αν αυτά που λέω τα καταλαβαίνουν ή όχι, αν βαριούνται, αν κάτι το βρίσκουν ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αν κάτι τους κινεί την περιέργεια και χρειάζεται να πω περισσότερα. Αυτή η ανάδραση δεν υπάρχει και αυτό είναι μια μεγάλη δυσκολία.
Ποια θεωρείτε ότι ήταν η πιο θετική πλευρά ή επίπτωση της τηλεκπαίδευσης;
Η αυξημένη συμμετοχή στο μάθημα.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση αποτελεί μια ευκαιρία για εξοικονόμηση οικονομικών πόρων στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο; Ποια είναι η άποψή σας για την οικονομική παράμετρο της τηλεκπαίδευσης;
Δυνητικά, αν αυξηθούν τα μαθήματα που γίνονται μαζικά εξ αποστάσεως και προσφερθούν σε περισσότερο πληθυσμό, τότε θα έχουμε αύξηση της αποδοτικότητας, δηλαδή με τα ίδια χρήματα μπορούμε να εκπαιδεύσουμε περισσότερους ανθρώπους. Η εξοικονόμηση πόρων δεν σχετίζεται αναγκαστικά με μείωση του κόστους και συνακόλουθα της ποιότητας των μαθημάτων.
Προσωπικά προτιμάτε τηλεκπαίδευση ή δια ζώσης εκπαίδευση και γιατί;
Αναμφίβολα προτιμώ την δια ζώσης εκπαίδευση. Η τηλεκπαίδευση είναι άχαρη, δεν μου επιτρέπει να επικοινωνήσω με τους φοιτητές. Θεωρώ και στους φοιτητές δεν προσφέρει την ανάδραση που είναι απαραίτητη για να γίνεται ένα καλό μάθημα.
Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση είναι ένας θεσμός που ήρθε για να μείνει μόνιμα έστω σε κάποια έκταση αν όχι συνολικά; Ποια είναι η άποψή σας στο ζήτημα;
Για τους λόγους που είπα πριν θεωρώ ότι όταν εκλείψει η πανδημία, θα επιστρέψουμε πίσω στις αίθουσες και τα αμφιθέατρα. Αυτό είναι το ζωντανό πανεπιστήμιο. Θεωρώ ότι αυτό που θα κερδίσουμε από την τηλεκπαίδευση θα είναι μια μεγαλύτερη ώθηση στα μαζικά ανοικτά εξ αποστάσεως μαθήματα τα οποία πρέπει να καθιερωθούν και να χρησιμοποιηθούν με τον τρόπο που γίνεται μέχρι τώρα και σε ένα πιο βοηθητικό θεσμικό πλαίσιο για να μπορέσουν περισσότεροι άνθρωποι να ωφεληθούν από την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Και εγώ σας ευχαριστώ!
