Συνέντευξη με τον κ. Κωνσταντίνο Σπατιώτη, εκπαιδευτή και σύμβουλο στο πρόγραμμα EVS και με εθελοντές συμμετέχοντες
Της Όλγας Συμεωνίδου
Σε προηγούμενο άρθρο του citycampus, η Ντένια σας παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία (EVS) που, στα πλαίσια του Erasmus + οργανώνει προγράμματα εθελοντικής εργασίας στο εξωτερικό. Ανατρέχοντας λοιπόν στο άρθρο της Ντένιας που μας εξηγεί τι είναι το EVS, παραθέτουμε εδώ όσα μας είπαν ο κύριος Κωνσταντίνος Σπατιώτης, εκπαιδευτής οργανισμών και εθελοντών στο εν λόγω πρόγραμμα και κάποιοι εθελοντές που συμμετείχαν επιτυχώς στο πρόγραμμα, σε συνέντευξη που παραχώρησαν αποκλειστικά στο citycampus. Ας δούμε τι είχαν να μας πουν!
Συνέντευξη κ. Σπατιώτη:
Πείτε μας ποια είναι η ανάμειξή σας στο πρόγραμμα EVS και πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό;
Όλα ξεκίνησαν το 2005 με την συμμετοχή μου σε πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας (EVS) στην Ισπανία. Η πολυδιάστατη πλούσια εμπειρία που είχα τότε σε συνδυασμό με το χαρακτήρα τους οργανισμού που εργαζόμουν στην Ελλάδα μετά την επιστροφή μου από την Ισπανία, μου έβαλαν την ιδέα. Από τότε εργάζομαι ως σύμβουλος νέων (youth worker) συντονίζοντας διακρατικά προγράμματα εθελοντισμού και εκπαιδεύσεις οργανισμών και εθελοντικών ομάδων.
Πού μπορεί να απευθυνθεί και να αναζητήσει ευκαιρίες ένας νέος από την Ελλάδα που ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στο πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα στην Ελλάδα διαχειρίζεται από το Ινστιτούτο Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (www.inedivim.gr). O κάθε νέος και νέα όμως μπορεί μέσω μιας αναζήτησης στο ίντερνετ να βρει δεκάδες φορείς σε όλη την Ελλάδα που εμπλέκονται ενεργά και προωθούν ευκαιρίες κινητικότητας και μάθησης που ανήκουν στο Πρόγραμμα.
Πρέπει οι ενδιαφερόμενοι να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις για να υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα και με ποια κριτήρια μπορούν να επιλεγούν;
Οι προϋποθέσεις είναι κυρίως δύο. Η πρώτη είναι η ηλικία. Για το EVS για παράδειγμα δεν μπορεί να ξεπερνά τα 30. Η δεύτερη είναι το ειλικρινές ενδιαφέρον για την θεματολογία του προγράμματος. Δεν είναι απαραίτητη η γνώση της γλώσσας καθώς γίνονται μαθήματα στην χώρα υποδοχής, ούτε κάποιο πτυχίο η εργασιακή εμπειρία. Είναι εθελοντισμός που δίνει την ευκαιρία σε όποιον/όποια ενδιαφέρεται πραγματικά, να γνωρίσει ένα καινούργιο χώρο και ένα καινούργιο περιβάλλον.
Θεωρείτε πως το πρόγραμμα αυτό είναι επωφελές για κάθε νέο ανεξαρτήτως ηλικίας, σπουδών κλπ Και σε ποιους νέους από άποψη ενδιαφερόντων θεωρείτε πως απευθύνεται;
Δεν είναι απλά επωφελές. Είναι εμπειρία ζωής που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά επίπεδα. Η εθελοντική υπηρεσία στο εξωτερικό μας έχει δείξει πως οι συμμετέχοντες περνούν μια διαδικασία μάθησης τόσο σε επίπεδο αξιών όσο και σε επίπεδο ικανοτήτων. Η επαφή με ένα νέο περιβάλλον, με προκλήσεις και στοιχεία που δεν συναντιούνται στην καθημερινή ρουτίνα, η νέα πληροφορία, η εμπλοκή με κοινωνικά ζητήματα τοπικών κοινωνιών που κατά κάποιο τρόπο ακουμπούν την παγκόσμια κοινωνία εφοδιάζουν τους/τις συμμετέχοντες/ουσες με ικανότητες, γνώση και συμπεριφορές που μπορούν να διευκολύνουν την προσωπική τους ζωή αλλά και να υποστηρίξουν την απασχόληση τους στην αγορά εργασίας.
Υπάρχει κάτι που οι ενδιαφερόμενοι για το πρόγραμμα πρέπει να προσέξουν, να πληροφορηθούν πριν κάνουν την αίτηση;
Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν πως το EVS μπορεί από την μία πλευρά να είναι ένας από τους πιο ασφαλείς και εύκολους τρόπους για μια εθελοντική εμπειρία στο εξωτερικό (υποστήριξη από οργανισμούς αποστολής και υποδοχής, προετοιμασία, κανένα κόστος, επιδοτούμενα όλα τα έξοδα), από την άλλη, είναι ένα πρόγραμμα με δομή, κανόνες, δικαιώματα/υποχρεώσεις και φιλοσοφία με την οποία χρειάζεται όποιος/α συμμετάσχει να είναι σύμφωνος.
Αφού κάποιος νέος επιλεγεί για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα πως οργανώνεται το πρόγραμμά εργασίας του στον οργανισμό υποδοχής και ποιος διαχειρίζεται το κομμάτι της διαμονής και σίτισής του, καθώς και τυχόν προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν με τον οργανισμό υποδοχής; Επίσης έχει ο συμμετέχων κάποια οικονομική επιβάρυνση;
Το πρόγραμμα δραστηριοτήτων είναι γνωστό ως ένα βαθμό πριν την αναχώρηση των εθελοντών. Υπάρχει άτομο αναφοράς στον οργανισμό υποδοχής που είναι υπεύθυνο για την οργάνωση του και την μεθοδολογία του πάντα μέσω συζήτησης με τους εθελοντές. Η σίτιση και διαμονή είναι καλυμμένες από την επιδότηση του προγράμματος, οπότε οι εθελοντές όταν φτάσουν στην χώρα υποδοχή έχουν ήδη σπίτι και επίδομα φαγητού και ένα έξτρα επίδομα για προσωπικά έξοδα. Όσον αφορά προβλήματα, θα έλεγα πως δεν υπάρχουν! Αυτό που μπορεί να παρουσιαστεί είναι προκλήσεις, και ένα από τα πιο σημαντικά μαθησιακά αποτελέσματα μέσω του EVS είναι το πως αντιμετωπίζουμε προκλήσεις. Φυσικά, υπάρχουν όλα τα επίσημα άρθρα σχετικά με του πρακτικούς κανόνες του προγράμματος, υπάρχει μια συμφωνία γραπτή μεταξύ εθελοντών, οργανισμού αποστολής και υποδοχής και ο οργανισμός αποστολής έχει και τον ρόλο υποστήριξης σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά.
Πώς προετοιμάζετε τους επιλεχθέντες νέους για την εθελοντική τους εργασία και τι συμβουλές θα δίνατε σε όσους σκοπεύουν να ζήσουν την εμπειρία; Χρειάζονται ακόμα συγκεκριμένα έγγραφα για το ταξίδι τους πέραν της αστυνομικής τους ταυτότητας και της Ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης ασθένειας;
Πρέπει να τονίσουμε πως οι οργανισμοί αποστολής και υποδοχής είναι πιστοποιημένοι ώστε να λειτουργούν στο πλαίσιο του EVS. Ο κάθε οργανισμός αποστολής έχει την δική του φιλοσοφία και τρόπο, όμως όλοι πρέπει να ακολουθήσουνε βασικές αρχές σχετικά με την υποστήριξη και προετοιμασία των εθελοντών. Αυτή η υποστήριξη περιλαμβάνει βοήθεια με την εύρεση προγράμματος, συζήτηση για κατανόηση της φιλοσοφίας και των κανόνων του EVS, επαφή και εξοικείωση με την γλώσσα και την κουλτούρα της χώρας υποδοχής, και κατανόηση εργαλείων σχετικά με μαθησιακές διαδικασίες, διαπολιτισμική μάθηση, αντιμετώπιση προκλήσεων, Εξαρτάται πολύ και από τις ανάγκες και το προφίλ των εθελοντών. Τέλος, για το ταξίδι εφόσον το πρόγραμμα είναι εντός Σένγκεν, χρειάζεται μόνο η ταυτότητα και σχετικά με την ασφάλεια το πρόγραμμα δίνει ιδιωτική ασφάλιση.
Τι θεωρείτε πως ο νέος θα αποκομίσει από την εθελοντική εργασία στο εξωτερικό και για ποιους λόγους από τη δική σας εμπειρία, θα την προτείνατε;
Προσωπικά, αν ήταν στο χέρι μου, θα προσπαθούσα να δείξω στους νέους και νέες πως το EVS είναι εμπειρία ζωής. Σε μια συζήτηση με συναδέλφους μεταξύ σοβαρού και αστείου αναφέραμε πως αν οι πολιτικοί μας σήμερα είχαν μια ΄τέτοια εμπειρία ίσως δεν θα ζούσαμε αυτήν την κρίση. Έχω δουλέψει σε διάφορα προγράμματα στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία με περισσότερους από 100 εθελοντές και έχω ζήσει τα χαμόγελα και την αυτοπεποίθηση που δημιουργεί μια τέτοια εμπειρία.
Θεωρείτε πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες περαιτέρω εργασιακής απασχόλησης μετά τη λήξη του στους νέους και να τους δώσει χρήσιμα εφόδια για την επαγγελματική τους εξέλιξη;
Θα απαντήσω κατά κάποιο τρόπο συνεχίζοντας από την προηγούμενη ερώτηση. Και οι 100, θα το έκαναν ξανά, και οι 100 συνειδητοποίησαν πράγματα για τον εαυτό τους για το μέλλον τους, και οι 100 επέστρεψαν στην χώρα τους με ένα εργαλεία και γνώσεις και αν όχι και οι 100, οι 90 βρήκαν δουλειά λόγω αυτής τη εμπειρίας.
Συνέντευξη εθελοντών
Όσον αφορά το κομμάτι της συνέντευξης με τους εθελοντές, στη συνέντευξη συμμετείχαν οι Francesca Testa (Ιταλία), Khachatur Tovmasyan (Αρμενία), Krzysztof Bruzgul (Πολωνία), Martina Grassi (Ιταλία) και Remus Flavius Pop (Ρουμανία). Σας παραθέτουμε τις απαντήσεις τους.
Στην ερώτηση από πού πληροφορήθηκαν για το πρόγραμμα EVS μας απάντησαν πως, είτε ενημερώθηκαν μέσω φίλων ή από κάποιο event συμμετέχουσας στο πρόγραμμα οργάνωσης, είτε βρήκαν της πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα στο site κάποιας οργάνωσης, είτε δημιούργησαν τη θέση εργασίας σε συνεννόηση με την οργάνωση αποστολής και υποδοχής.
Ερωτώμενοι ποιο ήταν το κίνητρο τους για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, μας είπαν ο τόπος εθελοντικής εργασίας και έπειτα ίδια η εργασία, η απόκτηση νέων επαγγελματικών και ατομικών εμπειριών και δεξιοτήτων, η ζωή στο εξωτερικό, η γνωριμία με νέους ανθρώπους και πολιτισμούς, η διεύρυνση του επαγγελματικού τους κύκλου (networking) και η αγάπη για τα ταξίδια. Ακόμα κάποιοι από αυτούς ήθελαν κατά κύριο λόγο να αλλάξουν απλά κάτι στη ζωή τους, να ξεφύγουν από την καθημερινότητα τους και να βγουν από την comfort zone τους ή να ξεφύγουν από μια περίοδο χωρίς επαγγελματική απασχόληση.
Οι περισσότεροι από τους εθελοντές μας συμμετείχαν στο EVS στην ηλικία των 24-25 ετών και εργάστηκαν στην Ιταλία, τη Ρουμανία, την Πολωνία και την Κίνα για διάστημα μεταξύ 6-10 μηνών. Εργάστηκαν κυρίως ως δάσκαλοι αγγλικών σε σχολεία, ως φωτογράφοι και δούλεψαν με νέους και με την τοπική κοινότητα διοργανώνοντας πολλαπλές δραστηριότητες με σκοπό την προώθηση των διεθνών προγραμμάτων ανταλλαγής και την προώθηση της διαπολιτισμικής επικοινωνίας.
Μας πληροφόρησαν επίσης ότι στην αρχή ήταν δύσκολο να συνηθίσουν στο νέο περιβάλλον εξαιτίας της μεγάλης διαφοροποίησής του από το περιβάλλον προέλευσής τους (πχ. μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας σε σχέση με τον τόπο καταγωγής, διαφορετικός τρόπος ζωής και κουλτούρα) καθώς και να συνηθίσουν τη ζωή σε μια νέα κοινότητα χωρίς καμία επαφή με συντοπίτες τους. Κάποιοι από αυτούς υπέστησαν πολιτισμικό σοκ στην αρχή, το οποίο ξεπέρασαν με τη βοήθεια των νέων φίλων τους και έμαθαν νέους τρόπους να κάνουν καθημερινά πράγματα, ενώ άλλοι δεν αντιμετώπισαν ιδιαίτερες δυσκολίες στην προσαρμογή λόγω του φιλικού και εξυπηρετικού περιβάλλοντος στο οποίο εντάχθηκαν.
Ακόμα μας πληροφόρησαν ότι είχαν αρκετό ελεύθερο χρόνο μέσα στο εργασιακό τους πρόγραμμα για να γνωρίσουν την τοπική κοινότητα, πολιτισμό, κουλτούρα, να κάνουν φίλους και να ταξιδέψουν.
Ως προς το σε τι διέφερε η εμπειρία από τις προσδοκίες τους, κάποιοι δήλωσαν πως δεν πήγαν με συγκεκριμένες προσδοκίες, με σκοπό να «αγκαλιάσουν» με τον καλύτερο τρόπο τη νέα τους ζωή και να απολαύσουν την εμπειρία, ή ότι είναι δύσκολο να προβλέψεις τη ζωή σε ένα εξ ολοκλήρου διαφορετικό περιβάλλον από το δικό σου, ενώ άλλοι μας είπαν ότι έκαναν πιο πολλούς φίλους από ότι περίμεναν και επαναπροσδιόρισαν τον εαυτό τους, ή ότι η εμπειρία τους αυτή τους εξέλιξε περισσότερο σε ατομικό παρά επαγγελματικό επίπεδο.
Στην ερώτηση τι αποκόμισαν από την εθελοντική εργασία στο εξωτερικό, αποκρίθηκαν ότι έμαθαν πολλά για τον πολιτισμό, την ιστορία, τον τρόπο σκέψης και ζωής στον τόπο εργασίας τους, συνειδητοποίησαν πράγματα για την ανθρώπινη φύση, ήρθαν σε μια πολύπλευρη αλληλεπίδραση με το εργασιακό τους περιβάλλον, ένιωσαν χρήσιμοι, έδωσαν, μα κυρίως πήραν στοιχεία και έκαναν πολλούς καλούς, νέους φίλους. Ακόμα έμαθαν ως ένα βαθμό μια καινούρια γλώσσα (παίρνοντας ακόμα και κάποιο πτυχίο σ’ αυτή) και κατέρριψαν κάποια στερεότυπα που είχαν στο μυαλό τους για τη χώρα υποδοχής, προσπαθώντας να περάσουν αυτή τη γνώση στην τοπική τους κοινωνία μετά την επιστροφή τους στη χώρα καταγωγής. Επίσης απέκτησαν αυτογνωσία και ετερογνωσία, καθώς και αυτοπεποίθηση για τις δεξιότητές τους. Έγιναν πιο δεκτικοί στον πλουραλισμό και την πολυφωνία, ερχόμενοι σε επαφή με διαφορετικές οπτικές και συνειδητοποίησαν διαυγέστερα τι ήθελαν να κάνουν στη ζωή τους, ενώ παράλληλα έμαθαν να διαχειρίζονται μόνοι τους δύσκολες καταστάσεις, να τα βγάζουν πέρα με περιορισμένο budget, να είναι πιο κοινωνικοί και ανοιχτόμυαλοι.
Όλοι τους εν συνεχεία ενθέρμως πρότειναν σε κάθε νέο να μη διστάσει να ζήσει αυτή την εμπειρία καθώς, ο καθένας έχει πολλά να αποκομίσει από αυτή και συγκεκριμένα πολλοί από αυτούς τη χαρακτήρισαν ως «μοναδική εμπειρία ζωής με μηδαμινό ρίσκο», καθώς το πρόγραμμα είναι έτσι διαμορφωμένο ώστε να πηγαίνεις σε ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο με την στήριξη των οργανισμών αποστολής και υποδοχής, όσο και της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας εν γένει.
Κλείνοντας τους ρωτήσαμε για ποια στοιχεία πρέπει ένας ενδιαφερόμενος για το πρόγραμμα να είναι ενήμερος πριν κάνει την αίτηση και πως πρέπει να προετοιμάσει τον εαυτό του γι’ αυτή την εμπειρία. Επ’ αυτού μας απάντησαν πως καλό είναι ο υποψήφιος να φροντίσει να πληροφορηθεί όλες τις λεπτομέρειες του ταξιδιού και της εργασίας του εκ των προτέρων. Δηλαδή να γνωρίζει επακριβώς το αντικείμενο στο οποίο θα εργασθεί και τις συνθήκες στις οποίες θα ζήσει (συνήθειες κατοίκων, ταμπού κλπ), ώστε να αποφασίσει αν πράγματι ενδιαφέρετε για το πρόγραμμα και να μην απογοητευτεί λόγω διάψευσης λαθεμένων προσδοκιών. Ακόμα συνέστησαν να είναι ο υποψήφιος ανοιχτόμυαλος, προετοιμασμένος για τις δυσκολίες και δεκτικός για τις νέες συνθήκες ζωής που θα συναντήσει καθώς έτσι θα συνειδητοποιήσει πως οι διαφορές και οι δυσκολίες είναι εργαλεία μάθησης, ωρίμανσης και εξέλιξης παρά εμπόδια. Παράλληλα συνέστησαν στους υποψηφίους εθελοντές να είναι ευέλικτοι και να παίρνουν πρωτοβουλίες ώστε να είναι συνδιαμορφωτές της εργασιακής τους εμπειρίας και να καταστεί αυτή επικερδής και για τις δύο πλευρές με τους εθελοντές να την απολαμβάνουν στο έπακρο. Κάποιοι από τους εθελοντές ακόμα πρότειναν στους ενδιαφερομένους να επιλέξουν μια χώρα στην οποία έχουν τη λιγότερη δυνατή εμπειρία, ώστε να αποκομίσουν πιο πολλά, αλλά και να επιλέξουν κατά κύριο λόγο με βάση το εργασιακό αντικείμενο, όχι τον τόπο, καθώς ποτέ δεν είναι εύκολο να κάνει κάτι αν δεν σου αρέσει. Βέβαια, επισήμαναν πως δεν χρειάζεται υπερβολική σκέψη, αλλά όλα στο τέλος θα πάρουν το δρόμο τους, όταν είσαι δεκτικός και ευγνώμων αντί απαιτητικός και φυσικά προέτρεψαν «μάθε τι να ΜΗΝ περιμένεις από το ΕVS και πάντα περίμενε το απροσδόκητο!»
