Οι μύθοι ενός ξενιτεμένου μαθητή
του Σπύρου Κασάπη
Ήταν τέλη Αυγούστου του 2014, όταν –ενώ ακόμη ανήλικος – έφτασα στην Βοστόνη για να ξεκινήσω τις σπουδές μου. Μαζί μου, εκείνη τη χρονιά πολλές χιλιάδες νέοι Έλληνες επέλεξαν πανεπιστήμια του εξωτερικού για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Συνειδητή ή όχι, η απόφαση να αφήσω οικογένεια και φίλους, ώστε να σπουδάσω στις ΗΠΑ βασίστηκε σε μια -ελάχιστα ρεαλιστική όπως αποδείχθηκε- εικόνα την οποία είχα για τα πανεπιστήμια της αλλοδαπής. Πολλοί είναι λοιπόν οι μύθοι περί εκπαίδευσης, τους οποίους με ευκολία πιστέψαμε όλοι όσοι σκεφτήκαμε να μεταναστεύσουμε.
«Ο εγγονός μου σπουδάζει στην Αμερική» λέει ο ηλικιωμένος κύριος με τον σιδερωμένο γιακά στο καφενείο. «Πρέπει να ήταν από τους καλύτερους μαθητές στο λύκειο!» αποκρίνεται ο φίλος του, «Ναι, είναι πανέξυπνος». Το εξωτερικό είναι μόνο για τους καλύτερους, τους πιο διαβαστερούς, μόνο για όσους έχουν βραβευτεί από την Μαθηματική Εταιρεία ή έγραψαν πάνω από 19.500 στις πανελλήνιες. Ψέμα. Οι δυνατότητες των μαθητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα. Ναι, οι πολύ «καλοί» μαθητές (δεν υπάρχουν καλοί και κακοί μαθητές κατά την άποψή μου) θα γίνουν δεκτοί με υποτροφίες σε περίβλεπτα και καταξιωμένα πανεπιστήμια, αλλά υπάρχουν πανεπιστήμια που καλύπτουν τις ανάγκες ολόκληρου του φάσματος που προανέφερα. Για να γίνει από νωρίς σαφές, το πτυχίο από ένα οποιοδήποτε πανεπιστήμιο του εξωτερικού δε σου εγγυάται καλύτερες γνώσεις ή επαγγελματικές προοπτικές απ’ότι ένα αντίστοιχο ελληνικό.
Προσωπικά, στο γυμνάσιο υπήρξα «μέτριος» μαθητής (αχ, αυτοί οι επιθετικοί προσδιορισμοί πάλι). Ούτε καλός ούτε κακός, από αυτούς που περνάνε απλά απαρατήρητοι για έξι χρόνια, αλλά κάτι συμβαίνει στην τρίτη λυκείου και γράφουν καλά. Τί χρειάζεται ένας μέτριος μαθητής για να σπουδάσει στο εξωτερικό; Χρήματα. Μόνο οι εύποροι μαθητές μπορούν να φύγουν στο εξωτερικό και δεν σας κρύβω, ότι αυτό είναι αλήθεια και ψέμα ταυτοχρόνως. Είναι ψέμα στην περίπτωση των δημοσίων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, όπου η παιδεία προσφέρεται δωρεάν και χωρίς ταξικές διακρίσεις. Δυστυχώς όμως -εν έτει 2018- σε πολλές χώρες (βλέπε ΗΠΑ) η παιδεία δε θεωρείται δικαίωμα, αλλά προνόμιο και αρκετά -ιδιωτικά ως επί το πλείστον- πανεπιστήμια λειτουργούν σαν επιχειρήσεις: Δίδακτρα ίσον έσοδα. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ένας μαθητής με οικονομικά προβλήματα δεν μπορεί να γίνει δεκτός. Με απλά λόγια, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα δεχτούν μαθητές που πιστεύουν πως θα πετύχουν, αν όμως έχουν να διαλέξουν μεταξύ δύο μαθητών που έχουν τις ίδιες πιθανότητες να πετύχουν, θα διαλέξουν αυτόν που θα φέρει περισσότερα έσοδα.
Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι γίνατε δεκτοί στο πανεπιστήμιο που πάντα ονειρευόσασταν. Θα μπορέσετε να ανταπεξέλθετε στις απαιτήσεις του πανεπιστημίου; Το επίπεδο σπουδών είναι εξαιρετικά υψηλό και τα μαθήματα είναι αυξημένης δυσκολίας, λένε. Λάθος. Όπως στην Ελλάδα, έτσι και στο εξωτερικό υπάρχουν εύκολα και δύσκολα πανεπιστήμια και σχολές. Για την ακρίβεια, πιστεύω ότι το επίπεδο δυσκολίας των μαθημάτων στα ελληνικά ΑΕΙ μπορεί να συγκριθεί με αυτό των κορυφαίων πανεπιστημίων στις ΗΠΑ (το γνωρίζω, τουλάχιστον, για τις πολυτεχνικές σχολές). Απόδειξη των παραπάνω είναι οι αρκετοί Έλληνες μαθητές, που επιλέγουν να σπουδάσουν σε «εύκολες» σχολές του εξωτερικού, καθώς θα ήταν δύσκολο να εισαχθούν στις αντίστοιχες ελληνικές.
Τέλος, η γλώσσα. Δεν τα πήγαινα ποτέ καλά με τις ξένες γλώσσες. Τα Γαλλικά πέρασαν και δεν άφησαν, και τα Αγγλικά ήταν αρκετά για να καταλαβαίνω ταινίες. Πως είναι δυνατόν να σπουδάσει κανείς σε μια χώρα της οποίας δεν γνωρίζει την γλώσσα; Λύση στο πρόβλημα της γλώσσας έχει δώσει η παγκοσμιοποίηση. Πλέον μεγάλο ποσοστό των πανεπιστημίων σε μη αγγλόφωνες χώρες της Ευρώπης προσφέρουν πτυχία στα Αγγλικά.
Θα ακούσετε και θα διαβάσετε πολλούς μύθους, αλήθειες και ανακρίβειες, κυρίως για τις σπουδές στο εξωτερικό. Στην εποχή της πληροφορίας πάντα θα ελλοχεύει ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης. Γι’ αυτό ψάξε, ρώτα και μάθε. Η γνώση δεν υπήρξε ποτέ τόσο ελεύθερη.
