Μια ασπρόμαυρη ματιά σε έναν έγχρωμο κόσμο

Της Αγγελικής Χτενέλλη

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία έχει τις απαρχές της από τη γέννηση της ίδιας της τέχνης της φωτογραφίας. Η τέχνη, δηλαδή, έλαβε υπόσταση μέσα από τους τόνους του γκρι, της σκιάς και του φωτός, για αρκετό διάστημα μέχρι να σταθούν πλάι της η έγχρωμη και η ψηφιακή φωτογραφία.

Για να εκτιμήσουμε την γοητεία της ασπρόμαυρης φωτογραφίας, οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε ως μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και όχι ως μια απλή τεχνοτροπία. Το χρώμα εύκολα μαγνητίζει και εντυπωσιάζει και αυτό γιατί είναι η ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας. Με το ασπρόμαυρο, όμως, μπαίνουμε στη διαδικασία να υπερβούμε τα όρια της ρεαλιστικής απεικόνισης και να πάρουμε μέρος στο γοητευτικό παιχνίδι του φωτός και των αντικειμένων. Η αντίθεση, ή όπως αλλιώς θα λέγαμε το κοντράστ, αποκτά ιδιαίτερη σημασία διότι η διάκριση των λευκών και των μαύρων στοιχείων είναι αυτή που ορίζει την εικόνα, κάτι που στην έγχρωμη γινόταν από τα χρώματα. Για αυτό και συχνά το «ωραίο» μιας έγχρωμης εικόνας, μπορεί να περάσει «αδιάφορο» σε μία ασπρόμαυρη. Η πρόκληση που έχει επομένως να αντιμετωπίσει η ασπρόμαυρη φωτογραφία, είναι να καταφέρει η φόρμα να κερδίσει την απουσία του χρώματος.

Η φωτογραφία έχει ως πρώτη ύλη της την πραγματικότητα, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι είναι πιστό της αντίγραφο, καθώς αδυνατεί να αποδώσει το τρισδιάστατο, τις αρωματικές και ηχητικές λεπτομέρειες της πραγματικότητας. Βλέποντας, όμως, χωρίς χρώμα μπορούμε να ερμηνεύσουμε την φωτογραφία πέρα από τα όρια και τις αντικειμενικές συνθήκες. Παύει πλέον να αποσπά την προσοχή μας η πραγματική υπόσταση, αλλά μέσα από την παλέτα του άσπρου και του μαύρου δίνεται μια ελεύθερη ερμηνεία απαλλαγμένη από οτιδήποτε ρεαλιστικό. Φανερώνεται, λοιπόν, σε έναν ασπρόμαυρο κόσμο το αίσθημα της ευτυχίας μέσα από το χαμόγελο και το βλέμμα στο πορτραίτο δύο ερωτευμένων, ή η απόλαυση ενός καλοκαιρινού περιπάτου την ώρα του δειλινού πλάι στην θάλασσα, στη σκιά μιας γυναικείας φιγούρας που δημιουργείται στην άμμο. Όλα αυτά πιθανόν να είχαν χαθεί εάν δίναμε περισσότερη σημασία για παράδειγμα στα χρώματα των ρούχων, ή στο μπλε της θάλασσας. Όταν απουσιάζουν τα χρώματα, τα στοιχεία που ορίζουν την εικόνα φαίνεται πως αποκτούν επομένως διαφορετική σημασία.

Σε ένα εσωτερικό δίλημμα, λοιπόν, θα λέγαμε πως δεν είναι εύκολο να κρίνεις και να επιλέξεις μια ασπρόμαυρη ή μια έγχρωμη φωτογραφία. Τόσο το χρώμα, όσο και το ασπρόμαυρο γοητεύουν για ξεχωριστούς λόγους. Η καθεμία μορφή απεικόνισης είναι έκφραση της ίδιας τέχνης και οφείλουμε να την σεβόμαστε εξίσου. Δε φτάνει μόνο η απουσία ή η παρουσία άλλωστε του χρώματος για να είναι ενδιαφέρουσα μια φωτογραφία. Χρειάζεται πολύ καλή σύνθεση, ματιά, κάδρο και στιγμή. Πάνω από όλα, όμως, χρειάζεται δουλειά, αγάπη και  διάθεση να αφεθούμε και να δούμε τον κόσμο μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Μέσα από το δικό μας φακό.

Αν επιθυμείς να διεκδικήσεις υποτροφίες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ο Οδηγός Υποτροφιών του citycampus που μόλις κυκλοφόρησε σου προσφέρει ό,τι χρειάζεσαι!

Θέλεις να ενημερώνεσαι έγκυρα και κυρίως έγκαιρα με το πάτημα ενός κουμπιού; Κατέβασε την εφαρμογή μας από το Playstore (citycampus.gr) και διάβασε όλα τα νέα άρθρα εύκολα και γρήγορα!