Κρητική Μουσική

του Βαγγέλη Ρουσοχατζάκη

Παρόλο που στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναδυθεί πολλά και νέα είδη μουσικής, υπάρχουν κάποια τα οποία μένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Ένα είδος, το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά στο παρελθόν της Ελλάδας και έχει αναδείξει εξαιρετικούς καλλιτέχνες, είναι η παραδοσιακή μουσική. Στην Ελλάδα, όλοι έχουν ακούσματα παραδοσιακής μουσικής ή έχουν βρεθεί κάποια στιγμή σε πανηγύρι. Η παραδοσιακή μουσική φανερώνει τις ρίζες ενός λαού.  Γι’ αυτό το λόγο είναι αναγκαία να περνάει από γενιά σε γενιά.

Κρητική μουσική και καταβολές

Μία περιοχή της Ελλάδας, η οποία όχι μόνο διατηρεί, αλλά κάνει και αξιοσημείωτες προσπάθειες να περάσει το αίσθημα της παράδοσης και της μουσικής στις νέες γενιές, είναι η Κρήτη. Ο μύθος λέει ότι η Κρητική μουσική γεννήθηκε ταυτόχρονα με τον Δία. Οι Διόσκουροι  χτυπούσαν τις ασπίδες τους και χόρευαν, δημιουργώντας θόρυβο, έτσι ώστε να καλύψουν το κλάμα του και να τον προστατέψουν από τον Κρόνο, ο οποίος ήθελε να τον φάει όπως και τα υπόλοιπα παιδιά του. Πέρα από τη μυθολογία, όμως, υπάρχουν στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι η Κρητική μουσική υπάρχει από την αρχαιότητα.

Εξελίχθηκε με το πέρασμα του χρόνου, απορροφώντας στοιχεία από την εποχή του Βυζαντίου, της Τουρκοκρατίας, της Βενετοκρατίας και του σήμερα. Βασικό ρόλο στην διαμόρφωση της Κρητικής μουσικής έπαιξαν οι Βενετοί, οι οποίοι “έφεραν” την “ρίμα”, τη γνωστή σε όλους “μαντινάδα”. Άλλη μια προσθήκη αποτελεί το βιολί, το οποίο κατέχει δεσπόζουσα θέση στην Κρητική μουσική. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο εκείνης της εποχής και του Βυζαντίου είναι η ανάπτυξη της εκκλησιαστικής μουσικής, που αργότερα έγινε κοσμική με κύριο στόχο την ψυχαγωγία και την διασκέδαση του κόσμου. Όλα τα παραπάνω ξενόφερτα στοιχεία ενώθηκαν με την ποίηση της Κρήτης και τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η μουσική δεν χάθηκε από το νησί, καθώς οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν το τραγούδι και τις μαντινάδες, για να εκφράσουν τα συναισθήματά και την στάση ζωής τους.

Τραγούδια/Όργανα

Η Κρητική μουσική κατά κύριο λόγο αποτελείται από χορευτικούς σκοπούς, που συνοδεύονται από μελωδία και μαντινάδες. Εξυμνεί τον έρωτα, την αγάπη, τον πόνο και το ίδιο το νησί της Κρήτης. Το δεύτερο είδος μουσικής είναι τα τραγούδια της τάβλας, τα λεγόμενα ριζίτικα. Προέρχονται από τα Χανιά και πιο συγκεκριμένα, από τα χωριά που βρίσκονται στα Λευκά Όρη. Τα τραγούδια αυτά είναι περισσότερο σαν απαγγελία και λιγότερο σαν τραγούδι με μουσική και ομοιοκαταληξία.  Αναφέρονται συνήθως σε ηρωικά και ιστορικά κατορθώματα, αλλά και τον έρωτα.

Το βασικό όργανο της Κρητικής μουσικής είναι η λύρα, η οποία χρησιμοποιείται από τον 17ο-18ο αιώνα μ.Χ. Το ρυθμό στην μουσική τον κρατάει το λαούτο ή λαγούτο, που χρονολογείται από την εποχή του Βιτσέντζου Κορνάρου (1553-1613). Άλλα σημαντικά όργανα, τα οποία διαμορφώνουν τον ήχο της Κρητικής μουσικής, είναι το βιολί, το οποίο μπορεί να αντικαταστήσει και την λύρα, η ασκομαντούρα, το μαντολίνο, το νταούλι. Πολλοί νέοι τραγουδιστές χρησιμοποιούν και άλλα όργανα, όπως την ηλεκτρική κιθάρα για παράδειγμα, με στόχο να δημιουργήσουν έναν ήχο πιο κοντά στις προτιμήσεις της νεολαίας.

Σημαντικές προσωπικότητες της Κρητικής μουσικής

Στέλιος Φουσταλιέρης, Κώστας Παπαδάκης, Θανάσης Σκορδαλός, Κώστας Μουντάκης, Νίκος Ξυλούρης, Γιάννης Μαρκόπουλος και άλλοι πολλοί. Από τους νεότερους ,αξίζει να σημειωθούν ο Αντώνης Μαρτσάκης, οι Κουνάληδες, οι Στρατάκηδες, ο Νίκος Παπαδάκης, ο Νίκος Ζωιδάκης, ο Γιάννης Χαρούλης και φυσικά όσοι προσπαθούν να συνεχίσουν την παράδοση της Κρητικής μουσικής.

Η παράδοση της Κρητικής μουσικής δεν σταματάει εκεί, καθώς υπάρχουν αρκετοί οργανοποιοί οι οποίοι ασχολούνται αποκλειστικά με την κατασκευή παραδοσιακών οργάνων και συχνά το επάγγελμα αυτό περνάει από γενιά σε γενιά. Τέλος, χρήζει ιδιαίτερης μνείας η δράση των Κρητικών συλλόγων σε όλη την Ελλάδα, αλλά και το εξωτερικό, διδάσκοντας σε παιδιά και μεγάλους Κρητικούς χορούς, τραγούδι αλλά και όργανα.

 

Ας κλείσουμε, λοιπόν, με κάποιες μαντινάδες:

Οντέ χορεύει ο Κρητικός δείχνει την αντρειγιά του

τη αρχοντιά, τη λεβεντιά και την παλικαριά του.

 

Τη λευτεριά ρωτήσανε ποιας μάνας είναι γέννα

και είπε πως την εγέννησε το Κρητικό το αίμα.

 

Ήθελα μόνο μια στιγμή της θάλασσας να μοιάσω,

Για να μπορέσω ολόκληρη την Κρήτη ν’ αγκαλιάσω.

Θέλεις να σπουδάσεις στο εξωτερικό και δεν έχεις σε ποιον να απευθυνθείς; Μπες στο studybuddy.gr, κάνε εγγραφή και λύσε όλες σου τις απορίες σήμερα!

Αν επιθυμείς να διεκδικήσεις υποτροφίες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ο Οδηγός Υποτροφιών του Citycampus που μόλις κυκλοφόρησε σου προσφέρει ό,τι χρειάζεσαι!

Θέλεις να ενημερώνεσαι έγκυρα και κυρίως έγκαιρα με το πάτημα ενός κουμπιού; Κατέβασε την εφαρμογή μας από το Playstore (citycampus.gr) και διάβασε όλα τα νέα άρθρα εύκολα και γρήγορα!