Έχω έρθει πολλές φορές στην Ελλάδα και σας ευχαριστώ πολύ για την επινόηση των μαθηματικών. Αυτό που εκπροσωπείτε σαν χώρα είναι ελπίδα για όλους μας. Η άσχημη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι ταυτόχρονα και μια ευκαιρία για ανάπτυξη σε πολλούς τομείς, άρα και στον οικονομικό.
Η λύση θα δοθεί εν μέρει με την καινοτομία και το διαδίκτυο. Η καινοτομία είναι η λύση για όλο τον κόσμο. Το διαδίκτυο επιτρέπει σε μια μικρή ιδέα και μια μικρή ομάδα να μεγαλώσουν και να ταξιδεύσουν σε όλο τον κόσμο και αυξάνει την ανταγωνιστικότητα. Τα δύσκολα έχουν περάσει για την Ελλάδα και μπροστά σας είναι μόνο τα θετικά, επενδύσεις και ανάπτυξη.
Η παραδοσιακή οικονομία και τα εργαλεία της είναι δύσκολο να αφήσουν μια μικρή εταιρεία ή μια μικρή κοινότητα (όπως η Ελλάδα) να αναπτυχθεί και να κυριαρχήσει. Φαίνεται ότι οι πολιτικοί αδυνατούν να δώσουν λύσεις για τα δύσκολα προβλήματα, όπως πχ ότι η ανεργία των νέων στην Ελλάδα αγγίζει το 60%. Ωστόσο, λύσεις μπορούν να δοθούν. Ας πάρουμε τις ΗΠΑ ως μοντέλο. Παρά το γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση έκλεισε για ένα διάστημα, η ανεργία των νέων είναι μόνο στο 16%. Οι άνθρωποι εξακολουθούν και έχουν τις δουλειές τους.
Έχετε μια περήφανη και μακρόχρονη ιστορικά κοινωνία που δεν δημιουργεί πια θέσεις για εργασία και ένα πολιτικό σύστημα που δεν μπορεί να προκαλέσει τις κατάλληλες αλλαγές. Η παγκοσμιοποίηση φαίνεται σε πολλούς ως μια φριχτή προοπτική αλλά στην ουσία είναι καλή. Παρατηρείται ένα πρόβλημα με την μεσαία τάξη: ενώ οι δουλειές της ανώτερης οικονομικής τάξης αλλά και της κατώτερης έχουν αναπτυχθεί και αυξηθεί, οι δουλειές της μεσαίας τάξης απειλούνται από τον αυτοματισμό και τους υπολογιστές και από την παγκοσμιοποίηση. Αυτό δείχνουν οι δείκτες ανάπτυξης ειδικά για τις δουλειές που σχετίζονται με τη βιομηχανία.
Έτσι, δημογραφικά προκύπτει όλο και λιγότεροι άνθρωποι να πρέπει να στηρίξουν όλο και περισσότερους. Έτσι, η οικονομία από αυτούς απαιτεί να είναι ακόμα πιο παραγωγικοί προκειμένου να πληρώσουν και για τα αγαθά (ασφάλιση, σύνταξη κλπ) των άλλων που δεν εργάζονται. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι σε λίγα χρόνια η αναλογία θα είναι ένας προ δυο: ένας θα πρέπει να δουλεύει για να καλύπτει τα έξοδα εκτός του εαυτού του και άλλων δυο (συνταξιούχου ή άνεργου). Αυτό θα είναι μια μελλοντική ισχυρή δημογραφική αλλαγή στις ώριμες δημοκρατίες μας.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η επένδυση των κερδών και των κεφαλαίων των εταιρειών. Παλαιότερα οι εταιρείες χρησιμοποιούσαν τα κέρδη τους για να προσλάβουν κόσμο, τώρα επενδύουν στον αυτοματισμό και προκαλούν ανεργία. Στην παγκόσμια οικονομία παρατηρείται ότι η ανεργία αυξάνει ενώ παράλληλα οι εταιρείες αναπτύσσονται – και αυτό είναι το πιο ενοχλητικό με την ανεργία. Πρέπει οι λύσεις του ζητήματος της ανεργίας που δεν είναι ελληνικό φαινόμενο αλλά τείνει να πάρει παγκόσμιες διαστάσεις να δοθούν μέσα από την παγκοσμιοποίηση.
Νομίζω πως η απάντηση είναι η καινοτομία. Ιδέες προκύπτουν συνεχώς και πάρα πολλές μάλιστα. Και μάλιστα ο συνδυασμός τεχνολογίας και καινοτομίας. Η τεχνολογία άλλωστε έχει ηγετικό ρόλο σε όλη την ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Από την εποχή του μετάλλου μέχρι το 18ο αιώνα μΧ το ΑΕΠ απλά διπλασιάστηκε. Από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα αυξήθηκε κατά 33 φορές. Και αυτό χάρη στην τεχνολογία. Πολλοί θεωρούν ότι η καινοτομία σήμερα δεν είναι καλή και ότι η τεχνολογία μόνο προς την αντίθετη κατεύθυνση οδηγεί, την απώλεια των εργασιών. Και ότι δεν υπάρχει μια ευθεία γραμμή από την καινοτομία στην αύξηση της απασχόλησης. Το αντίθετο: η δημιουργία εργασιών υψηλής τεχνολογίας θα οδηγήσει σε αύξηση της απασχόλησης, υπολογίζοντας ότι στατιστικά φαίνεται ότι μια υψηλής τεχνολογίας απασχόληση δημιουργεί άλλες πέντε θέσεις εργασίας είτε υψηλής τεχνολογίας είτε πιο «ταπεινές» (πχ ένας υψηλής τεχνολογίας καθηγητής θα οδηγήσει σε αύξηση της απασχόλησης σε κομμωτές, σερβιτόρους κλπ).
Ακόμα περισσότερο, η υψηλή τεχνολογία θα οδηγήσει σε καλύτερες δουλειές. Σημαντικός εδώ είναι ο ρόλος των δικτύων και της πληροφορικής. Η Ελλάδα πχ είναι μια χώρα που στήριξε για αιώνες την ανάπτυξή της στο εμπόριο και τη ναυτιλία. Τι άλλο είναι αυτά πέρα από δίκτυα; Το ίδιο συμβαίνει και με την πληροφορία και την πληροφορική. Παλαιότερα οι υπολογιστές ήταν απομονωμένα μηχανήματα τα οποία ο χρήστης χρησιμοποιούσε χωρίς επικοινωνία με άλλους χρήστες. Αυτό δεν ισχύει πια: αυτό που μπορεί να επινοηθεί στην Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην Αμερική.
Τα “έξυπνα μηχανήματα” προκαλούν φόβο στους ανθρώπους, αλλά δεν θα έπρεπε. Τα “έξυπνα μηχανήματα” είναι ένα κίνητρο για μας να γίνουμε πιο έξυπνοι.
O Adam Smith υποστήριξε ότι ο καταμερισμός της εργασίας (και άρα της εξειδίκευσης) περιορίζεται από την έκταση της αγοράς. Το βασικό πρόβλημα της παγκοσμιοποίησης είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος άλλος πλανήτης στον οποίο να μετακομίσουμε για να ανοίξουμε νέες αγορές. Πρέπει να δουλέψουμε εδώ και να συνδέσουμε τους εργαζόμενους μεταξύ τους. Το σημαντικό είναι ότι με τη διασύνδεση αυτή οι εργαζόμενοι γίνονται πιο παραγωγικοί. Οι υπολογιστές μπορούν πχ να επιταχύνουν την ανάπτυξη των ικανοτήτων μας μέσα από τη διδασκαλία και την εκμάθηση. Πιθανά στο μέλλον οι υπολογιστές θα μπορούν να μας μιλάνε και να κάνουν διάγνωση ποια είναι τα ταλέντα μας.
Δεν εξαφανίζεται όμως ο ανθρώπινος παράγοντας με τους υπολογιστές, απλά γίνεται πιο ανταγωνιστικός: Τα αεροπλάνα θα εξακολουθούν να χρειάζονται πιλότους αλλά με τους υπολογιστές θα είναι ασφαλέστερα. Οι υπολογιστές θα μας βοηθήσουν να γίνουμε πιο παραγωγικοί αλλά κυρίως θα αναστρέψουν την τάση να πρέπει να εργαζόμαστε όλο και περισσότερο και όλο και πιο σκληρά που επηρεάζει αρνητικά τις οικογένειες ειδικά τις εργαζόμενες μητέρες.
Η κοινωνία της γνώσης έχει οδηγήσει σε επιμήκυνση του χρόνου εργασίας. Αυτή η οικονομία της γνώσης θα αντικατασταθεί από μια οικονομία με κέντρο της τον άνθρωπο, τη δημιουργικότητά του και την έγνοια για αυτόν. Υπάρχουν πολλά δεδομένα που θεωρούν ότι αυτή η «δημιουργική» οικονομία είναι η λύση. Η τεχνολογία βοηθάει σε αυτό σε πολλούς τομείς, όπως πχ στη μουσική, το θέαμα και το βιβλίο. Έτσι, στον τομέα της τέχνης δεν χρειάζεται ο καλλιτέχνης να πουλήσει το πρωτότυπο, αλλά πολλά ψηφιακά αντίγραφα. Μπορεί επίσης το κοινό να παρακολουθήσει μια συναυλία από το διαδίκτυο με μικρότερο εισιτήριο. Η τεχνολογία μόλις έχει αρχίσει να πολλαπλασιάζει τον πλούτο. Όταν ήμουν μικρός, επιβαλλόταν η φυσική μου παρουσία σε όλα, πχ το σχολείο ή μια εκδήλωση. Η σημερινή γενιά μπορεί να εκπαιδευθεί ή και να διασκεδάσει όποτε αυτή θέλει.
(το δεύτερο μέρος αύριο)
