Η ιστορική ημέρα της Πρωτομαγιάς
Της Κάλλιας Χρηστάκη
Στο άκουσμα της λέξης «Πρωτομαγιά», η πλειοψηφία των ανθρώπων σκέφτονται μία μέρα ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς μακριά από το καθημερινό επαγγελματικό ή σχολικό φόρτο, μια ημέρα αργίας. Η 1η του Μάη εισάγει μια περίοδο, όπου η φύση βρίσκεται στα καλύτερα της και μας καλεί να την «συντροφεύσουμε», με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να επιλέγουν προορισμούς κοντά στη φύση. Η Πρωτομαγιά μπορεί να είναι μια ημέρα χαράς πια, όμως κάποτε σε αυτή την μέρα μόνο η χαρά που δεν κυριαρχούσε. Η ιστορική ημέρα της Πρωτομαγιάς είναι μια ημέρα απεργίας και αγώνα για θεμελιώδη ανθρώπινα διακαιώματα στην εργασία.
Τι έγινε, λοιπόν, εκείνη την ημέρα;
Εργατική Πρωτομαγιά στην Αμερική
Θα ξεκινήσουμε την αναδρομή μας στο παρελθόν με χρονολογική σειρά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και συγκεκριμένα στο Σικάγο, στις αρχές του Μαΐου του 1866, απλοί άνθρωποι, εργαζόμενοι και εργάτες, οι οποίοι ήταν απελπισμένοι από την εξαθλίωση στον εργατικό τους πλαίσιο, βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν, θέτοντας ως κύριο αίτημα τις 8 ώρες εργασίας. Ο αριθμός των διαδηλωτών υπολογίζεται περίπου στους 90.000. Ένα βασικό τους σύνθημα, όπως απεικονίζεται στην διπλανή εικόνα, ήταν το «8 hours for work, 8 hours for rest, 8 hours for what we will».
Σε αυτές τις διαδηλώσεις ήρθαν αντιμέτωποι φυσικά με την αστυνομία, η οποία είχε καθήκον να τις λήξει. Παρά τον ειρηνικό σκοπό των διαδηλώσεων, η αστυνομία είχε αντίθετους σκοπούς. Η αφορμή για να τις σταματήσουν με τη βία αποτέλεσε μια χειροβομβίδα από έναν πιθανότατα διαδηλωτή που έσκασε κοντά στους αστυνομικούς, σκοτώνοντας έναν αστυνομικό και τραυματίζοντας δεκάδες. Ως επακόλουθο είχε οι αστυνομικοί να πυροβολήσουν το πλήθος με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις διαδηλωτές και ο αριθμός των τραυματισμένων ακόμα να μην έχει επαληθευτεί. Οκτώ διαδηλωτές καταδικάστηκαν σε θάνατο για τον θάνατο του αστυνομικού εξαιτίας της χειροβομβίδας, ενώ η στάση των αστυνομικών που σκότωσαν και τραυμάτισαν περισσότερους ανθρώπους κρίθηκε απόλυτα λογική.
Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα
Λίγα χρόνια αργότερα από τα γεγονότα του Σικάγο, τα οποία εμφανώς επηρέασαν την σκέψη των Ελλήνων, το 1893 άρχισαν να κινητοποιούνται από τον Σοσιαλιστικό σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Φυσικά κύριο αίτημα τους στην διαδήλωση ήταν η οκτάωρη εργασία. Διαδήλωσαν επίσης, για την καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας και της κρατικής ασφάλισης. Υπολογίζεται ότι συγκεντρώθηκαν περίπου 2.000 άτομα στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Οι διαδηλωτές ενέκριναν ψήφισμα, το οποίο παρέδωσαν στον Πρόεδρο της Βουλής. Ο Πρόεδρος, όμως, παρέμβαλε εσκεμμένα εμπόδια για να μην το εκφωνήσει στη Συνεδρίαση με αποτέλεσμα την έντονη αντίδραση του Καλλέργη. Πέρασαν αρκετά χρόνια για να εορταστεί η Εργατική Πρωτομαγιά. Δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια οι Έλληνες ήταν σχεδόν ανενεργοί και μόνο κάποιες απεργίες έγιναν το διάστημα εκείνο σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας. Μετέπειτα, η Εργατική Πρωτομαγιά δεν εορταζόταν ετήσια αλλά ανά διαστήματα.
Αξίζει να επισημανθεί ότι το 1936 στην συμπρωτεύουσα της Ελλάδας, στη Θεσσαλονίκη, οι καπνεργάτες έκαναν κατάληψη σε ένα εργοστάσιο και αφού δεν έγιναν αποδεκτά τα αιτήματα τους η κατάληψη επεκτάθηκε και σε άλλα εργοστάσια από άλλους καπνεργάτες. Η κατάληξη ήταν ο θάνατος αρκετών εργατών από αστυνόμους σε μία συγκέντρωση των καπνεργατών. Είναι εμφανές, λοιπόν, ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε η ίδια δύναμη και πυγμή για την διεκδίκηση των αιτημάτων των εργαζομένων σε σύγκριση με το Σικάγο. Αλλά για τα δεδομένα της Ελλάδας οι διαδηλώσεις και οι απεργίες που διεξήχθησαν ήταν μάλλον αρκετές για να «ταρακουνήσουν» τα μέχρι τότε κατεστημένα της ελληνικής κοινωνίας.
Εν κατακλείδι, για όλα τα προαναφερόμενα η 1η Μαΐου ονομάστηκε Εργατική Πρωτομαγιά και καθιερώθηκε ως παγκόσμια ημέρα των εργατών για να μας θυμίζει κάθε χρόνο τα αιματηρά γεγονότα που συνέβησαν στο μακρινό παρελθόν και χάρη σε αυτά αφύπνισαν ολόκληρη την ανθρωπότητα στον εργασιακό τομέα. Ακολούθως, η Εργατική Πρωτομαγιά μας ωθεί να αναρωτηθούμε για την σημερινή εποχή: Τηρούνται όντως οι οκτώ ώρες εργασίας; Υπάρχει σεβασμός στα δικαιώματα όλων των εργαζομένων; Η παιδική εργασία έχει απαγορευτεί σε παγκόσμιο επίπεδο; Νομίζω γνωρίζουμε τις απαντήσεις. Τότε μάλλον έχουμε να διεκδικήσουμε πολλά ακόμα ως ανθρωπότητα.
