Επιχειρησιακή κουλτούρα και η διαμόρφωση της
Οι επιχειρήσεις συνιστούν πολυάνθρωπες ομάδες που χρειάζονται – για να λειτουργήσουν ομαλά- διαμορφωμένη επιχειρησιακή κουλτούρα, ήτοι ένα σύνολο αξιών και κανόνων συμπεριφοράς. Το σύνολο αυτό αποτελεί σύμπλεγμα τεσσάρων παραγόντων, των προσωπικών και επαγγελματικών χαρακτηριστικών των ανθρώπων της επιχείρησης, του κώδικα δεοντολογίας της επιχείρησης, των παραχωρούμενων στους υπαλλήλους δικαιωμάτων και της οργανωτικής δομής της επιχείρησης. Τα εν λόγω στοιχεία αναλύονται κατωτέρω ως εξής:
Τα χαρακτηριστικά των υπαλλήλων
Κάθε άνθρωπος διαμορφώνει αξίες που επιθυμεί να χαρακτηρίζουν τους τομείς της ζωής του, όπως και την εργασία του. Το ίδιο μοτίβο ακολουθούν και οι επιχειρήσεις, οι οποίες επιλέγουν ανθρώπους με αξίες παρόμοιες με τις δικές τους. Ως αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις διαφοροποιούνται μεταξύ τους στην αγορά και ομογενοποιούνται ολοένα και περισσότερο. Βέβαια, η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να οδηγήσει στην αδράνεια και την αντίσταση στην αλλαγή, με αποτέλεσμα την απώλεια ευελιξίας της επιχείρησης.
Ο κώδικας δεοντολογίας της επιχείρησης
Το γεγονός πως κάθε εργαζόμενος διαθέτει εκ προοιμίου διαμορφωμένες αξίες, δεν σημαίνει πως θα ενταχθεί σε μία επιχείρηση, αρνούμενος να συμμορφωθεί με τους κανόνες που τη χαρακτηρίζουν. Μία επιχείρηση, προκειμένου να λειτουργεί ορθά και αποδοτικά, πρέπει να τάσσει κανόνες στους υπαλλήλους της μέσω των οποίων θα καθορίζει την πρέπουσα συμπεριφορά τους. Με τον όρο δεοντολογία νοούνται ηθικές αξίες, πεποιθήσεις και κανόνες που υποδεικνύουν τον πρέποντα τρόπο συναλλαγής μεταξύ μελών επιχειρηματικής ομάδας και τρίτων. Έτσι κάθε επιχειρηματίας διαθέτει οδηγό στάθμισης συμφερόντων μεταξύ επιχείρησης και λοιπών ενδιαφερομένων. Βασική προτεραιότητα φυσικά αποτελεί η τήρηση της εκάστοτε νομοθεσίας.
Τα δικαιώματα των υπαλλήλων
Μέρος από την επιχειρησιακή κουλτούρα αποτελεί και η παραχώρηση – όπως είναι φυσικό – δικαιωμάτων στους υπαλλήλους, σχετικά με τους επιχειρησιακούς πόρους. Ενδεικτικά αναφέρονται η συμμετοχή στα κέρδη της επιχείρησης, η μόνιμη απασχόληση, η πρόσθετη ασφαλιστική κάλυψη, η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Η παροχή των δικαιωμάτων αυτών όμως, μπορεί να οδηγήσουν σε εχθρότητα και αποχωρήσεις. Οι εργαζόμενοι επαναπαύονται στις ήδη παρεχόμενες παροχές και δεν ενδιαφέρονται για περαιτέρω ανάπτυξη της επιχειρηματικής κουλτούρας. Λειτουργούν με το σκεπτικό πως είτε αποδίδουν είτε όχι, είτε προσφέρουν κάτι καινούργιο στην επιχείρηση, η αμοιβή και η θέση τους είναι δεδομένη. Εργάζονται δηλαδή με νοοτροπία ενός γραφειοκράτη.
Η οργανωτική δομή της επιχείρησης
Η δομή αυτή καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο λειτουργίας και συνύπαρξης των εργαζομένων μεταξύ τους. Αν δηλαδή λειτουργούν ως κρίκοι της αυτής αλυσίδας ή απλώς ως διακριτά μέλη που συναποτελούν έναν ενιαίο οργανισμό. Η ύπαρξη μηχανισμών ομογενοποίησης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό αν τα μέλη της επιχείρησης επικοινωνούν μέσα από τις ιεραρχικές γραμμές επικοινωνίας ή αν αναπτύσσεται μία επιφανειακή και άτυπη μορφή επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων.