Σεροτονίνη, Ντοπαμίνη, Αδρεναλίνη: Οι αγγελιοφόροι της συμπεριφοράς μας
Η εξερεύνηση του ανθρώπινου εγκεφάλου ξεκίνησε περίπου 4 χιλιετίες πριν, παράλληλα με την επιθυμία του ανθρώπου να κατανοήσει τη μαγεία της λειτουργίας του σώματός του. Δεν χρειάστηκε πολύ για να αντιληφθεί ότι ο εγκέφαλος σηματοδοτεί την αρχή και το τέλος της ζωής του. Παρατηρώντας τη μία πλευρά του νομίσματος, ο εγκεφαλικός θάνατος οδηγεί σε διακοπή της ζωής του ανθρώπου. Από την άλλη πλευρά, η λέξη άνθρωπος ισοδυναμεί με σώμα και πνεύμα. Και καίριο ρόλο για την καλλιέργεια του δευτέρου εξακολουθεί να κατέχει ο εγκέφαλος. Παράγει πληθώρα ουσιών που διαβιβάζουν μηνύματα για την εκτέλεση διάφορων διεργασιών. Αυτές οι ουσίες, οι λεγόμενοι νευροδιαβιβαστές, δεν είναι τίποτα άλλο παρά αγγελιοφόροι που ελέγχουν τη συμπεριφορά μας. Εν τέλει τι πραγματικά ισχύει; Αλληλεπιδρούμε και συμπεριφερόμαστε ως ελεύθερα όντα ή είμαστε δέσμιοι του εγκεφάλου μας;
Σεροτονίνη: Ο «βασιλιάς» της διάθεσης
Στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχει αρκετούς ρόλους όπως ο έλεγχος της όρεξης, του ύπνου, της διάθεσης αλλά και της στερεοτυπικής συμπεριφοράς και των παραισθήσεων. Είναι αυτός ο παράγοντας που μας βοηθά να αντιληφθούμε την αίσθηση του πόνου ενώ εμπλέκεται και στη πρόκληση εμετού. Οπ! Ας βάλουμε μία τελεία εδώ και ας αναλύσουμε την παραπάνω πρόταση. Η σεροτονίνη είναι βασικός ρυθμιστής της διάθεσης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ασθενείς με κατάθλιψη παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα αυτής. Επίσης, εμφανίζουν μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. Απεναντίας, όταν έχουμε υψηλά επίπεδα σεροτονίνης μαθαίνουμε και θυμόμαστε αρκετά πιο εύκολα. Χαρούμενες σκέψεις, συντροφικότητα, αναγνώριση όλων αυτών που έχουμε καταφέρει και πίστη στον εαυτό μας είναι αρκετά για να εκτοξεύσουν τα επίπεδά της στα ύψη. Όταν όμως απουσιάζει, πιθανά η κατάθλιψη να μας χτυπήσει την πόρτα.
Χρήσιμη συμβουλή: Κατανάλωσε τροφές πλούσιες σε θρυπτοφάνη, το δομικό λίθο της σεροτονίνης. Περιέχεται στα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά, τους ξηρούς καρπούς όπως τα καρύδια.
Ντοπαμίνη: Το «ελιξίριο» της ευτυχίας
Ουσία άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση. Η ικανοποίηση που νιώθεις τρώγοντας σοκολάτα, κάνοντας σεξ ή πίνοντας καφέ κλπ., μάθε λοιπόν ότι οφείλεται σε αυτό το μικρό χημικό μόριο. Έτσι ερμηνεύεται και η εμπλοκή της στους εθισμούς. Ακόμα η ντοπαμίνη συμβάλει στη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους. Αν λοιπόν είσαι συγκεντρωμένος σε οποιαδήποτε ασχολία της καθημερινότητάς σου, τρέφεσαι ποιοτικά και λαμβάνεις σωστές και γρήγορες αποφάσεις, τότε να ‘σαι απόλυτα σίγουρος πως η ντοπαμίνη ρέει «άφθονα» στον εγκέφαλό σου. Αναποφασιστικότητα, απουσία ενθουσιασμού, αναβλητικότητα, υψηλό σωματικό βάρος και κατάθλιψη μαρτυρούν έλλειψη ντοπαμίνης.
Χρήσιμη συμβουλή: Βγες στη φύση και γυμνάσου. Κάνε πιο συχνά σεξ. Θέσε μικρούς και εφικτούς στόχους. Αγάπησε τον εαυτό σου στην ολότητά του, «αγκαλιάζοντας» τα ελαττώματά σου.
Αδρεναλίνη: «Μάχη ή φυγή»
Είναι ο γενικός συναγερμός στο ανθρώπινο σώμα που ενεργοποιείται σε περιπτώσεις υψηλών ενεργειακών αναγκών π.χ. άσκηση ή κάποια απειλή. Προκαλεί το αίσθημα του άγχους, μειώνει το αίσθημα του πόνου και οξύνει τα αντανακλαστικά. Πρακτικά όλες αυτές οι αντιδράσεις αποσκοπούν στην αντιμετώπιση ενός εχθρού ή μίας ορατής απειλής. Σε επίπεδο εγκεφάλου περιορίζεται η ορθολογική σκέψη και ο άνθρωπος κυριεύεται από πρωτόγονες αντιδράσεις. Ο κίνδυνος «φλερτάρει» έντονα με την αδρεναλίνη και έτσι εξηγείται η αύξησή της σε ανάλογες περιπτώσεις όπως αυτή της οδήγησης με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Χρήσιμη συμβουλή: Μην αφήνεις την αδρεναλίνη να σε κυριεύει. Πριν πράξεις μία φορά, σκέψου πριν διπλά.
Οι νευροδιαβιβαστές ορίζουν σε μεγάλο βαθμό της συμπεριφορά μας. Προσοχή όμως! Μη δεχτείς ποτέ να γίνεις μαριονέτα του εγκεφάλου σου. Η ζωή είναι στο χέρι σου και μόνο εσύ κινείς τα νήματα της ευτυχίας σου!
